|
|
| Cihan İPEK | |
| Kültür ve Tarihi Varlıkların Korunması | |
|
|
| Ali ÜNSAL | |
| DİCLE KÖY ENSTİTÜSÜ | |
|
|
| Muzaffer Bakanoğuları | |
| BİZLER SAYILI ÜRETİMİZ | |
|
|
| Neşe KAYMAZ | |
| Ben de öyle bir okuma merakı vardı ki | |
|
|
| Salih TAŞ | |
| Kardeşlik ve İnkar | |
|
|
| Mamoste Mam | |
| Çél Kew û Cahş | |
|
|
| Cihan Abdikoğlu | |
| İYİ - PARTİNİN SİNSİ HEDEFİNİ DEŞİFRE EDİYORUM! | |
|
|
| Havva Serin | |
| Çocuğun Başarısı | |
|
|
| Memed Heyva Sor | |
| Ser a newa di mîyanê dew a Himbêlî ra gêrayîş ê Damdami | |
|
|
| Nedim ÜNLÜ | |
| ŞİDDETİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ | |
|
|
| Herbalist . | |
| KUDRETNARI | |
|
|
| kasım yaşar | |
| Emeğin Parandır. Emeğine Sahip Çık. | |
|
|
| Selahattin AKÇAY | |
| ZAZACA | |
|
|
| ALINTI YAZILAR | |
| LİCE OLAYI VE "GÜNAH KEÇİSİ" BİR MAHKUM | |
|
|
| Rehberin Postası | |
| Çocuğunuza bunları asla söylemeyin | |
|
ALINTI YAZILAR
salihtash@hotmail.com
Edip Sevgican-Diyarbakır Ağzı(Kelimeler)
02/02/2014 Günümüzde resmi dile dönüşen İstanbul lehçesi
dahil hiçbir yöre dili bu kadar zengin bu kadar değişken anlamlı sözcüklerle
dolu değil. Bazı yörelerin dili İstanbul lehçesinin kırılması sonucu
oluşuyorken Diyarbakır lehçesinde yer alan sözcüklerin çoğu ÖZEL ‘dir. Bu
özellikler Arapçada, Farsçada, Kürtçede, Türkmencede, Kafkas dillerinde benzeri
olan ancak alfabemizde bulunmayan özel seslerle ortaya çıkar. Bu
itibarla sesli ve sesiz harflerin söyleminde farklılık gösterir. Günümüzde çok
az sayıda Diyarbakırlının evinde yaşı 55 – 60 ‘ın üzerinde olanlar tarafından
konuşuluyor. Yeni Nesil bu lehçeyi sadece tatlı bir Mizah gibi algılıyor. Ne
Yazık.Görsel Medya, gazino, tiyatro gibi sahnelerde yöresel dilleri ve özellikle Diyarbakır ağzını kendilerine malzeme yapıp dilleri dönmeden telaffuz ettikler ve halkı güldürmeye çalışırken kendilerinin ne kadar komik ve gülünç duruma düştüklerinin farkında bile değiller. DİYARBAKIR AĞZI ( A – B – C – Ç Harfleri Alfabetik sıra) Aba – Abla Afrut- Çok yaramaz cin gibi Akko- Saksağan Allaf- Zahireci Altıköşe – Uçurtma Aluce – Ekşi küçük yeşil erik Amaret- Ziynet eşyası Ardele- Koyunun diz kısmı Arut – Ham kalmış odun kömürü Aşefçi- Kadın bahçivan Avel- Enayi Ayakyoli- Tuvalet Azep – Bekar Babaganuç – Patlican ezmesi yemek Badiye – Büyük hamam hazanı Baht – Vefa vicdan Bahan – Bana Bastok – Pestil Battal – Boş gezen işsiz güçsüz Beg – Bey Beğdenus – Maydanos Bekes – Kimsesiz Belangaz – Zavallı çaresis Belloa- Sokaklarda ve avlulardaki yağmur oluğu Bemrat – Mutlu olmayan Beyno – Aptal bunamış Bi kırtık – Çok az Bibi – Hala Boran – Güvercin Boranhane- Güvercinlik Cahal – Genç bilgisiz cahil Carut – Ateş küreği Cazu – Büyü Cenan – Bahçe işcisi bahçevan Cığcığa – Folyo Cınavır – Canavar Çakala – Çagla Çankal – Çengel Çaput- Bez Çekiş – Kavga münakaşa Çömçe gelin – Ağaçtan kız bebek Çömçe – Kepçe Çırton – Dam saçaklarındaki yağmurluk Çepik – Alkış Çıllaka – Yaramaz şımarık kız Çırtık – Hoppa hafifmeşrep kız Çırto – Hafifmeşrep erkek Çit – Tülbent yazma Çöğen – Asa Baston Çüküz – Cimri DİYARBAKIR AĞZI ( D – E –F – G ) Dalda – Gölge Damcı – Tavan akması damlama Dal – Omuz Degirmi- Yuvarlak çember Dekbaz – Hilebaz Dakhil – Para çekmecesi Deli Bardağan – Yenen bir bitki Dellek – Hamamda erkek yıkayıcı Deyaz – Sığ nehir kıyısı Dıngılafistan – Tahterevalli Dımdık – Gaga Diyaza – Teyze Dünegin – Dün Efrut – Masallardaki kötü cin ifrit Egiş – Mangal soba küreği Erk – Naz Eşik – Kapı girişi Eşkene – Et suyu Eşbabiye – Kuru kaysı Fanos – Gemici feneri Felhan – Kırmızı ham toprak Fessat – Dedikoducu iftiracı Fetbaz – Kurnaz hilekar Fetir – Mayasız ekmek Fit olma – Ödeşme Forta – Yalan böbürlenme Geçınmakh- Ölmek Gezemek – Basamak Gezo – Meşe balı kudret helvası Gogo – Bir çocuk oyunu Gopo – Çok şişman Gor – Mezar Goşto – Çok şişman olana hitap şekli Goppal – Baston Gön – Kosele Gurgurbaba – Gök gürültüsü Gar – Bilye Gezep – Çok yaramaz belalı DİYARBAKIR AĞZI ( H – İ – K – L harfleri) Habbenisk- Tüm mercimekten yemek Haçan – Ne zaman Hadır –İşte Hamşo – Aptal beceriksiz Hanek – Şaka Harefene – Eğlenmek Harkhota – Hurda kırık dökük Has – Marul Hasud – Kıskanç Havli – Avlu Hayf almakh – İntikam almak Habene – Testi Hedik – Nohutlu dövmeli yemek Herbende – Pejmürde derbeder Hırçık – Yırtık Pırtık Hırtıko – Boğmaca Hırpo – Argo zibidi Hilafsız – Hakikaten gerçekten Horozik – Öksürük boğmaca Hut – Çok Obür Hübür – Mor mürekkep Hülle – Çardak kamıştan kulube Hürme – Kadın- eş İsıtma – Ateşli hastalık –Sıtma İfağ – Ufak İlan – Yılan İlangeç – Yengeç İncaz -Mor erik, Malta eriği İşlik – Gömlek Kabala – Götürü (Toptan iş) Kağız – Kağıt Kapan – El terazisi Kantır – Katır Karaş – Değirmenci Karraş – Siyah üzüm hoşafı Kasnak – Kalbur Kayğanağ – Pekmezli omlet Kef – Köpük Kepire yatma – Yan çizmek kaytarmak Kelek – Sal Kelef – İnci dizisi gerdanlık Keşkek – Nohutlu dövme pilavı Ketek – Zahireci eleği Kevaşe – Argo zibidi Keyim – Sıkı sağlam Kırk ayakh – Serseri ayak takımı Kibe kudur – Naneli iri bulgur pilavı Kildan – Bakırdan sabun ve tarak kabı Kortik – Çukur Kot – Kısa Kuncik –Köşe yer Kurre – Kibirli Kurut – Kurutulmuş ayran Kuşhana – Bakır tencere Küçe – Sokak Küft olmuş – Çok yorulmuş Künci – Susam Lehpo – Hantal Lal – Dilsiz Lalo – Dilsiz erkek Lebzünye - Badem ezmesi Leçek – Tülbent oyalı yazma Lengeri – Bakırdan büyük pilav tabağı Leymun - limon Mabal – Vebal Mahfel – Kilerde tahtadan iskele Makle – İpekçilikte masura Mankal – Mangal Marhama – Mendil Meftune – Ekşili patlıcan yemek Melekof – Kadın geceliği Melis – Büyük oda Menecük – Menengiç Meyil – İlgi alaka Mezek – Alay etmek Mih- Çivi Mıkla – Yağda un kızartması Mıtel – Döşek yorgan astarı Muğul – Kıskanmak Müuz – Muhtaç Yoksul biçare Nahak – Haksız Nahır – Sürü Nahıre gogo – Oyunda sona kalmak Nahit – Büyük kesme taş Nane Çuçe – Yenen bir bitki Nardan aşı – Bir Diyarbakır yemeği Na’şi – Acemi bilgisiz Natora – Kadın hamamcı Nefse – Doğum yapmış loğusa Nefsek – Obur aç gözlü Nerdivan- Merdiven Nıkra – Büyük bakır kazan Nono – Çocuk dili güzel hoş Not – Kağıt Para lira Nüği – Tartıda yarım okka O Ki – Mademki Okçur – Yenen ekşimtırak bir bitki Ögi – Önü Öksemakh – Özlemek Örgenmakh – Öğrenmek Örtme – Kemerli sokak Örük – Saç bağı Özek – Özü soğanın cücüğü Özi Özine – Kendi kendine DİYARBAKIR AĞZI ( P – R – S – Ş Harfleri ) Pakhır – Bakır Palas – Kilim Paluze – Nişastadan muhallebi Papağ – Kalpak Papik – Patik Papo – Çocuk dilinde ayak Papur – Cadde Payam – Badem içi Peçiç – Bez topla oynanan oyun Pekhas – Argo boşta gezen Pıheri – Hamamda sıcak bölüm Pineklemakh – Uyumak şekerleme yapmak Pırçık – Küçük bir parça Pişo – Kedi Pişruk – Dam sıvası için çamur Pıtpıt – Geveze Poçik – Kuyruk sokumu Puşi – Diyarbakır ipeklisi Pürçikli – Havuç Püşkül – Keçi koyun gübresi Ruto – Çulsuz parasız Rüsva – Utandırma Sahan – Sana Sahan,Sehen – Bakır tabak Sakko – Ceket Sallahana – Mezbaha Sandal – Açık Ayakkabı Sallama – Üç kollu çaycı tepsisi Sarrat – Büyük elek Sıfat – Yüz sima Sıtara – Damda kurulan tahtın çevre örtüsü Sıtıl – Bakraç Sıvinek – Toprak damlarda saçak Sindirik – Çok ince bulgur Sirinmağ – Kaymak Sonbet – Son bitti Suhra – Angarya iş Süküre – Bakır tas Şak Şak – Değirmenin çalıştığını gösteren tahta Şarpa – Eşarp Şatır – Afacan hareketli Şebbot – İri sazan balığı Şekkal – Eski yırtık ayakabı Şıtıl – Fidan Şirik – Susam yağı Şit – Gözüaçık kurnaz Şivan – Ağıt feryat Şorik – Salya Şubara – Yün başlık küllah DİYARBAKIR AĞZI ( T – U – V – Y – Z ) Tahvil – Yıkanmak Arındırmak Takım – Sigara,ağızlık ,çakmak,tabaka Takım – Takım Elbise Takkala – Yuvarlak Tango – Sosyetik kadın Tantağ – Kaba et Tavlı – Semiz şişman Tay – Akran yaşıt Teberik – Kutsal Tekmik – Tekme Telis - Çuval Tentene – Kanaviçe işlemek Teşi – Yün iğirme ağacı Teşt – Büyük bakır leğen Tospağa – Kaplumbağa Toy – Düğün, deneyimsiz kişi Tuht – Terazi ibresi Uci,ucuna – Tam tamına Ucun ucun – Azar azar Ula – Ulan Uy Havar – feryat , imdat Vah lımın – Vay başıma gelen Velime – Diyarbakır sıla geceleri Vış kele – Hayret ifadesi Vula – Ulan Yalama – Laçkalaşmış aşınmış Yanpıri – Yamuk Eğri buğri Yarpuz – Yenen bir bitki Yaslamak – Taklit alay etmek Yengişten – Yeniden Yetmek – Başa çıkmak Yırlamak – Şarkı söylemek Yükli - Hamile Zantari –Dert Zatani – Zaten Zeğel – Beceriksiz tembel Zerzemi- Bodrum Zıbıl – Çöp Gübre Zıkkum – Zehir Zıknebut – Zehir zıkkım Zıllut – Soyulmuş çıplak Zıngıl – Lokmaya benzer hamur tatlı Zırto – İşe yaramaz adam Zingil – Çan çıngırak Zozan – Yayla Zumzuk – Yumruk Zübun – Entari Züdde – Saf katıksız KAYNAK : Diyarbakır Türküsü Kitabı – Mehmet MERCAN DERLEYEN : A.Edip SEVGİCAN |
|
|
Yorumlar |
| Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
| LİCE OLAYI VE "GÜNAH KEÇİSİ" BİR MAHKUM - 04/06/2023 |
| LİCE OLAYI VE "GÜNAH KEÇİSİ" BİR MAHKUM Ayşe HÜR |
| Millet İttifakı - 25/02/2023 |
| Şaban ASLAN |
| Devlet ve Kürtler - 31/01/2023 |
| Devlet ve Kürtler |
| Lozan da Haham Naim Nahum - 30/09/2022 |
| Lozan da Haham Naim Nahum |
| Ortadoğu - 04/09/2022 |
| Ortadoğu |
| Tarafsız ve Bilimsel Yollarla Tespitler… - 18/09/2021 |
| Tarafsız ve Bilimsel Yollarla Tespitler… |
| Yazar Selim Uzun: Zazakî-Kirdkî için ne yapılacaksa bugün yapılmalı, yarın çok geç - 24/04/2021 |
| Yazar Selim Uzun: Zazakî-Kirdkî için ne yapılacaksa bugün yapılmalı, yarın çok geç |
| Dr Mustafa PEKÖZ -Suriye savaşında yeni dönem : PYD- ABD ittifakı - 27/06/2015 |
| Suriye savaşında yeni dönem : PYD- ABD ittifakı |
| AİLELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER - 19/11/2014 |
| AİLELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER |
 Devamı |