Memed Heyva Sor memed@salihtas.net
08/01/2022
Vakur ê Kurdistanî di, dewan dê
hetê corî ra yew mêrdim (kes) esto. Namê enê kesî xal Tahir o. Xal Tahir
teqrîben şeyştî serre wo. Xal Tahir xortanê da xwi ra heyanî şeyştî serreya
xwi, qet ne nimaj kerdo, ne zî roje giroto. Kirra qali, xal Tahir wecîbanê
îslamey nêardo bi ca.
Rojan ra rojê aşma Hezîrana.
Hêşînayîya wesarî cay xwi omnanî rê verda wo. Dar û bero fîkîyên berate
dekewto. Tuwê tiwêran berate dekewto, hêdîna werîyenê.
Kelkela mîyanê hila. Qij (gedey,
qeçî, domanî), û xortê dew hemin xwi anto mîyanê bexçan, bindê seyanê daranê
fîkiyan yê honikan di betilîyayîşê yabanî xwi serra vistênê. Heme kes semedê
hilda şanî arisîyaynê.
Xal Tahir û çend mêrdimê xwi, keye
di ronişte yê, naşt-daşt ra teriqnaynê.
Mêrdimê xal Tahirî ra yewê, vano:
Xal Tahir! ’Emrê to bîyo şeyştî serri. To heyanî enkay
ne roje (roce) giroto, ne zî nimaj kerdo. Ena dinîya venga, pûça, çewerî rê
nêmanena. Kes biney gerê semedê axreta xwi zî bixebitî yo. Cahnim, Cennet esto.
Çîyo ki marê fayde bibo, desmaj û nimajo. Ma zanê, ti yew kesê do zaf hewlî. To
kerga çewerî ra kiş nêvato. Zirarê to nêresawo yew qûlê Homay. Ez vana, ki ti
biney axreta xwi rê zî bixebitî yê, semedê to hina rind beno. Welhasil
mêrdimê xal Tahirî, xal Tahirî qene (îqna) kenê. Heme têrey di mîyanê banî ra
vejîyenê, raşt vera xwi danê hetê bexçan. Ki xwi nizdîkê bexçan kerd, xal Tahir
mêrdiman dê (eqrebandê) xwe ra abirîyeno, vano: ’Eylekênê! Şima şorê mîyanê bexçan di binê seyan dê
daran di roşê, ezî şona dere di tahret û desmaj gêna. Desmaj ra pey, ez yena
nimaj kena. Mêrdimê xal
Tahirî yewinî ra hewnîyenê, hêdîka bindê lewan ra hiwenê. Dim ra heme şonê
mîyanê bexçan di binê seyanê daran yê tiwêran di roşenê. Kay dest bide keno.
Eno nabên di mêrdimanê xal Tahirî ra yewê şono dara tiwêr ser. Desmaj girotiş
ra pey, xal Tahir agêreno yeno binê seya dara tiwêri mêrdimandê xwi het.
Mêrdimê xal Tahîrî hêzdanê wazenê ki xal Tahîrî verra wardê pay. Xal Tahir
vano: Ez bi qurban roşê. Ez
binê dara tiwêr di tahta nimajî sero, nimaj kena. Dim ra rana ma teraqa xwi
domnenê.
Xal Tahir şono tahta nimajî ver,
verê sewlanê xwi, xwi niggan ra vejeno, dim ra şono serdê taht ser, dest bi
nimajkerdişî keno. Xal Tahir destanê xwi hewaneno ver bi cor, qamet keno, vano:
Ya Rebbî! Ez enê çeher rikîyat nimajê taştarî semedê to
kena, ti qebûl bikê. Aw mêrdimê xal Tahirî yo ki dara
tiwêr sero yo, hêdîka vano: Nê, ez qebûl nêkena. Xal Tahir xwi pîze di vano halla
halla, qay mi xelet desmaj giroto. Xal Tahir tahta nimajî serra
wardeno şono ênî di desmajê xwi rana teze keno, dim ra pey di agêreno yeno. Xal Tahir rana şono tahta nimajî
ser, destanê xwi hewaneno ver bi cor, qamet keno, vano: - Ya Rebbî! Ez enê çeher rikîyatî
nimajê taştarî, semedê to kena, ti qebûl bikê. Aw xorto ki dara tiwêr sero yo,
rana hêdîka vano: Nê… ez qebûl nêkena. Xal Tahir rana xwi pîze di
vajîyeno, vano halla halla, qay cay gan - manê mi pîs o. Xal Tahir rana tahta
nimajî serra wardeno şono biney daranê tiwêran ra dûrî dere di xuslê xwi
vejeno, dim ra desmajê xwi gêno, hewna tepa agêreno yeno xortan het. Xal Tahir
rana şono tahta nimajî ver, sewlan xwi niggan ra vejeno, şono serdê tahta
nimajî ser destanê xwi ver bi cor hewaneno, qamet keno va: Ya Rebîî! Ez enê çeher rikîyatî nimajê taştarî, semedê to
keno, ti qebûl bikê. Xorto ki dara tiwêr sero yo, rana vano: Ez
qebûl nêkena. Ena ray xal Tahir hêrs beno, tahta nimajî serra
wardeno, dadono bi sewlan dê xwi û ver bi bindê seya dara tuwêr xuj beno şono,
bi hêrs serê xwi nopol-dopol têşaneno vano: Ti
qebûl nêkenê, qe meki, mi qet nimaj nêkerdênê. ’Eylekan,
zorakî bi mi da kerdiş.
MI ZATEN JA GÊJ KERD
BÎ
Payîzo. Unguri (hinguri) resaya.
Wextê rez girênayîşano. Dewijan hemin weladê xwi şên kerdê, dest bi hadirêya
rez girênayîşan kenê. Qorê dewijî, semedo ki lazimeya kur û kulfetanê xwi temîn
bikê, taştarey ra pey sandoxan û selikan heran, istoran û bergîran wenaybî,
şînê mîyanê rezan dê xwi uguri qerifnaynê.
Dewan ê corî ra yew dewij û keyna
xwi taştarey ra pey semedê ungur qerifnayîşî sandoxan û selikan herda xwi
wenanê şonê mîyanê rezdê xwi. Dewij û keyna xwi ki resay mîyanê rezdê xwi,
sandoxan û selikan herri serra ronenê. Her yewê yew selik gênê dekenî xwi dest,
dest bide kenê şonê mêwan ra unguri qerifnenê dekenê sandoxan û selikan yê zîl
û darênan. Mêrdek û keyna xwi ki peynî
qerifnayîşê ungur ard bi permêw serê sandoxan û selikan kîp gênê. Dewij
û keyna xwi herê xwi ancenê sandoxan û selikan ver. Sandoxan û selikan herî
wenanê, mîyanê rezî ra vejîyenê, dekwenê rayîdî ser ver bi dew şonê.
Rojo bîn, dewij coserra sandoxan û
selikanê uguri heri wenano beno papor ser. Yew midet ra pey, yew qamyon cor di
yena. Dewij destê xwi hewonano. Qamyon taxê dewijî di
vindena. Maawîn qamyon ra peye beno, ardimeya dewijî keno, sandoxan û selikanê
unguri qamyoni wenanê. Wenayîşê sandoxan û selikan ra pey, qamyon ver bi qeza
Erxenî ya ray kuwena. Dewij heqê xwi û yê sandoxan û selikanê ungur dano
maawînî.
Qamyon ki
resay mîyanê şaristanî, dewij sandoxan û selikanê unguri gêno beno meydanê çî-
mî irotişî (ersa) di roneno. Yew midet ra pey, yew dikandar yeno beno mişterîyê
ungura dewijî. Yew bazaro kirr ra pey, dewij û dikandar pê kenê. Dewij ungur
iroşeno dikandarî. Rotişê ungur ra pey, dewij peranê xwi dekeno xwi tonik, dim
ra semedo ki wer boro, raşt vera xwi dano aşxane (loqante). Dewij, ki resa
aşxane, şono yew masa ver di kursî sero roşeno.
Garson yeno masa dewijî ver perseno vano:
Kerem biki xalo, ti wazenê çi wer borê? Dewij, vano: Keremdarbi,
garson efendî, mi rê tay kebap û selate bîyari. Dades deqan ra pey, garson naamkîyanê (tebax) kebap û
selate gêno ano masa dewijî sero roneno. Dewij dest
bide keno verê kebab weno, dim ra dest bide keno selate weno. Dewij hewnîyeno ki
mîyanê naamkîya selatî di çend hebî (tene) zeytûnî zî estê. Dewij çend hewî
dimgoş (çetal) beno bi zeytûn ki boro, lakim zeytûn dimgoş verra şermitîyena.
Bena reqi teqa dewijî, naamkî, dimgoş, kardî û zeytûni. Garson zî dûrî ra temaşê dewijî
keno. Garson hewnîyeno, ki dewij derheqê dimgoş û kardî ra nîno. Garson, yew di
şûş beno şono ver bi masa dewijî het, ca di kardî û dimgoş dewijî dest ra gêno,
vano: Xalo, mi ra bewnî! Kes verê kardî eno hawa bi heba zeytûn
şaneno, dim ra zî kes nukilê dimgoş zeytûn ro keno, to faam kerd, xalo yo
delal. Dewij
garsonî ra vano: De
hadê lo, ti zî mi bander kenê. Mi zaten ja gêj kerdbî, coka xwi tênêdana.
RESO
Rojan ra rojê, dewan ê corî ra yew
mêrdim beno. Namê enê mêrdimî Reso yo. Şarê dewan yê dormî jê ra vatênê ”Reso
yê Helê”. Şarê dewan yê dormî xêr û xêratê xwi bi Reso yê Helê kerdênê. Bi
zanayîşê şima Reso yê Helê hertim girotoxo, dayox nîyo.
Rojê yew xort, wazeno ki yew dek
(pîlan) Reso yê Helê ro virazo. Eno xort xwi pîze di vano şarê dewan yê dormî
hertim ardimê Reso yê Helê kenê. Ez hela Reso yê Helê biceribna. Gelo kes wexta
ki dekuyê tengasey, Reso yê Helê ardimê kesî keno, ya nê?.
Demser (mewsîm) amnano. Aşma
gulana. Eno xort mîyanê hêga dê xwi di ’eşêfa mercûyan keno. Xort ray xwi ra
cor hewnîyeno, ki Reso yê Helê ha cor di yeno. Xort, mîyanê hêga dê xwi ra
vejîyeno, şono nizdîkê rayîdî di yew cawo kerreyên di roşeno. Reso yê Helê yeno
nizdîkê xortî.
Xort veyndano vano:
Xalo, xalo! Ez hafiza (kora), mi rayîd şaş kerdo. Ti kamî? Qaydê Homay û
Pêxemberî bê ardimê mi biki. Reso yê Helê vengê xwi nêkeno. Heze ki qet
veng nêşîyo Reso yê Helê. Xort, hewnîyeno ki Reso yê Helê vengê xwi nêkeno. Xort rana veyndano, vano: Xalo,
xalo! Ez hafiza, mi rayîd şaş kerdo. Ti kamî? Qandê Homay û Pêxemberî bê ardimê
mi biki. Ez vejîya rayîdî ser. Ki ti ardimê mi bikê, ez pancas panqonotan dana
to. Reso yê Helê senî ki vengê pancas panqonotan temam
eşnaweno nêeşnaweno, ver bi xortî ya
şono, vano: Xorto! Xort vano: Kerm
biki xalo. Reso yê Helê vano: Ti
hafizî. Xort vano: Erê
xalo, belê ez haviza. Çimê mi qet çîyê nêveynenê Reso yê Helê vano: Xorto! Xort, vano: Kerem biki xalo. Reso yê Helê vano: To raya sifteyên veynda, veng nîyame bi mi, mi rind fa’m
nêkerd to vat çi. Ez extîyara, goşê mi bîyê giran. Ti vanê çi? Xort vano: Xalo! Mi vat ki, ez hafiza. Ki ti ardimê mi bikê, ez
pancas panqonotan dana to. Reso yê Helê hêdîka destê xwi ver
bi xortî derg keno, destê xortî tepêşeno, xortî gêno ano rayîdî ser. Reso yê Helê vano: Xorto! Xort vano: Kerem biki xalo. Reso yê Helê vano: Xorto, mi ti ard rayîdî ser, de ka pancas panqonotanê mi bidi. Xort vano: Xalo
Homa û Pêxember to ra razî bo, lakim ez rayîdê dew nêzana. Mi beri nizdîkê dew. Ez
aw wext pancas panqonotan dana to. Reso yê Helê vano: Verê
ti pancas panqonatan bidi, dim ra ez to bena heyanî dew. Xort vano: Temam
xalo. Homa û Pêxember to ra razî bo. Ti yew milîyaketê Homa yê. Xort xwi tonik ra pancas panqonatan vejeno dano Reso yê
Helê. Reso yê Helê hêdîka peran dekeno xwi tonik, dim ra destê
xortî tepêşeno biney rayîd di şonê. Yew midet ra pey, Reso
yê Helê vano: Xorto! Xort vano: Kerem biki xalo. Reso yê Helê vano: Xorto
ewta vinderi, ez biney şona pey ena quçi di destaw, dim ra yena ma rayîdê xwi
domnenê. Xort vano: Başo,
xalo. Reso yê Helê xortî ca di verdano şono. Reso yê Helê
biney xortî ra dûrî, pey yew lem di xwi limneno. Nabên ra biney çend deqey
vîreno. Xort hewnîyeno ki Reso yê Helê pey di nîyame. Xort veyndano vano: Xalo, xalo.... ti korayê ti kam cadê. Reso yê Helê pey lemi di xwi pûç kerdo, vengê xwi
nêkeno. Xort rana
veyndano vano: Xalo, xalo.... sebi. Ti kam cadê. Qey
ti nînê? To perê mi girotî. Nêbeno ti mi ca di verdê şorê. Qey insanetey hezê to ya. Reso yê Helê rana vengê xwi
nêkeno. Xort hêdîka derîyeno yew kerra
giloveri ’erra gêno dekeno xwi dest, vano: Ya Rebbî! Enê xaloy perê mi girotî û şi. Ez ca di
verdaya. Tepa nîyame. Ez ena kerra ’ela texmîn fînena. Mela şoro qorikê mîyane
dê xaloy ro gunîyo. Xort heyanî
ki tede esto kerra erzeno ver bi Reso yê Helê. Kerra şona qorikê mîyane dê Reso
yê Helê gunena. Reso yê Helî hêdîka vano: - Ay... Xort biney
vindeno, rana vano: Ya Rebbî!
Herhal, kerra piro nênîyay. Xort hewna derîyeno ’erra yewna kerra giloveri gêno
keno xwi dest, vano: Ya Rebbî! Kerra ki mi vist, ez texmîn kena bide
nêgunay. Ez
yewna kerra ver bide dana. Mela şoro tîtika çaredê xaloy ro nîyo. Xort heyanî
ki tede esto xwi kişti ser di dano kerra ver bi Reso yê Helê dano. Kerra şona
sere dê Reso yê Helê ro nîyena. Gonî seredê Reso yê Helê ro rêz bena yena war. Reso yê Helê hêdîka pey lemi ra wardeno vazdano, vano: Nê baw, nê. Enê derbî, derbê koran (nuxsanan) nîyê. Xort hewnîyeno ki Reso yê Helê remeno. Xort, Reso yê Helê
dima vazdano. Xort yew midet ra pey Reso yê Helê tebêşeno, dî-rê lekmatan dano
piro, peranê xwi tira gêno, vano: De
şo. Ti tim gênê. Qey ti ray zî bidê, dinîya qelibîyena.
|