Roşan ê hecîyan nizdîk bîyo. Yew keçel hedireya (hazireya) roşanî keno.

Wesar o. Eyon (hawa) ge panka wo, ge zî hewrino. Ge varon vareno, ge zî tîncî (tîjî) akûwena. Roşanî rê yew roj mendo. Yew şewê da şilî ya. Varon heze (sey) hingilê kinî yo ki verdîyo cor di asmên ra yena war. Keçel şan ra fikirîyeno ki nimajê şoro berber porê sere dê xwi biqesno. Por tenê dormê sere dê keçelî ya esto. Porê dîyarê sere dê keçelî heme rûto, tenê çeher tûmî por pa mendo.

Senî ki beno serê sibay, keçel hama bi lez sêpare (sibhane, kahwaltî) weno.

Werdişê sêparî ra pey, keçel cenî da xwi ra vano:

• Cenêkî, ayê qunderanê mi besteri! Ez şona sûk (çarşî).

  Cenî ya keçelî qunderanê keçelî bi yew girîş esterena, bena keçelî ver di ronena. Keçel qunderanê xwi pay keno, keye ra vejîyeno. Keçel raşt vera xwi dano mîyanê sûk. Keçel senî ki reseno mîyanê sûk, raşt şono dikan dê berberî. Keçel ki resa berî ver, hêdîka berê (kêberê) dikanê berberî akeno, şono zere selam dano. Berber silama keçelî ragêno. Berber vano dato (deto) kerem biki a kursî sero roşi, ez porê enê xortî biqesna, dim ra ez porê to qesnena. Berber, verdestê (çirax) xwi ra vano şo qahwexane ra yew çay datoy rê bîyari. Verdest yew bi didi nêkeno şono keçelî rê yew çay ano. Yew midet ra pey berber, keçelî ra vano:

   

• Dato, noba to ya, kerem biki bê ez porê to biqesna.

  Keçel ca dê xwi ra warden şono kursî sero roşeno. Berber pêşmal fîneno dormê vîye dê keçelî. Verê ki berber dest bide biko porê sere dê keçelî biqesno, keçel vano:

• Berber efendî.

  Berber vano:

• Kerem biki dato, vaji.

  Keçel, vano:

• Berber efendî, biney porê dormedê sere dê mi kirr biki.

  Berber vano:

• Temam dado.

  Berber hewnîyeno ki dîyarê sere dê Keçelî ya tenê çeher tûmî por esto. Berber dest bide keno verê biney porê dormê sere dê Keçelî kirr qesneno, lakim qarişê porê dîyarê serdê keçelî nêbeno. Berber, ki porê keçelî biney qesna, vano:

• Dato, temamo! Ti qesnayîşê porê sere dê xwi ra razî yê (memnûn), ya nê?

  Keçel vana:

• Başo, rindo, Homa to ra razî bo.

  Berber vano:

• Dato Homa to ra zî razî bo. Ez porê to kam kiçta tiro (tada) bika .

  Keçel vano:

• Di tûmî hetê kişta çepî ya, di tûmî zî hetê kişta raştî ya tiro biki.

   

  Berber dest bide keno bi şane porê keçelî tiro keno. Berber senî ki bi şane porê dîyarê sere dê keçelî tiro keno, çeher tûman ra yew tûm rişena.

  Berber vano:

• Dato, porê dîyarê sere dê to yew tûm rişay, mendî hîrê tûmî, ez porê dîyarê sere dê to senî hawa tiro bika!

  Keçel vano:

• Yew tûmi hetê kişta çep sero, di tûmê zî hetê kişta raştî ya tiro biki.

  Berber vano:

• Başo, dato.

  Berber senî ki dest bide keno bi şane porê dîyarê sere dê keçelî tiro keno, yewna tûma porê dîyarê sere dê keçelî rişena.

  Berber, vano:

• Dato, mi porê to tiro kerd. Feqet yewna tûma porê dîyarê sere dê to rişay, mendî di tûmî, ez ena ray porê to senî hawa tiro bika?

  Keçel vano:

• Yew tûm hetê kişta raştî ya, yew tûm zî hetê kişta çepî ya tiro biki.

   

  Berber rana bi şane dîyarê porê keçelî tiro keno. Berber senî ki bi şane dîyarê porê keçelî tiro keno, tûma dîyarê por dê keçelî a bîni zî rişena.

  Berber vano:

• Dato, porê dîyarê sere dê to mend yew tûm, ez kam heta tiro bika.

  Keçel, bi hêrs berberî ra vano:

• De hêdîna kêfê to yo. Ti kam kişta tiro kenê biki. Ma to por mi sere ra verda.

   

MAHKEMA Û HEPSÎ

12 Îlon (eylul) 1980 di generalanê Tirkiya darba eskerîya viraşto û dest meclîsê Tirkiya sernawo. Raştey di generalanê faşîstan, ena darba eskerîya semedê şoreşgeran yê kurdan û yê tirkan cêserafînî (tasvî) viraşt bî. Dîrok rana Kurdistan di tekerur kerd bi. Hezê serehewanayîşê kurdan yê ki verê virazîyay bî, newera boya qetlîyaman Kurdistan ro vila bîbî. Yew qetlîyam, yew zulim, yew iskencebi, ki zilum, qetlîyam û iskencê Hîtlerî seyda xwi di vinî kerd bi. Zulmê Hîtlerî, zulimê generelanê faşîstan yê Tirkiya ver di şenik bi.

Zîndanan di bi sedan laj û keynê kurdan qetil bî. Semedo ki enê zulmî protesto bikê, hepsîyo delal Mazlûm Doxan, 21 adari 1982 di, adir bi gan dê xwi ra na, xwi veşna. 14 temuz 1982 di Kemal Pîr, Mehmet Hayrî Durmuş, Ferhat Kûrtay, Akif Yılmaz û Alî çiçek zî girevê nan nêwerdişî di şehît kewtî.

Enê ’egîtê nêmerdey, yew derba pîli (gird) day bi genaralanê faşîstan ro. Generalî har û delû (xînt) bî, mîyanê zîndanê Amed di zulim, iskence û taada hina vêşî kerd.

Girevê nan nêwerdişî ra pey, tenduristî ya (sihet) zaf kesan zîndan di xirab bena. Tay hepsî ’emel (ishal) bîbî. Tay hepsî zî nêweşîyanê bînan gunay bî.

Rojê serê sibay, şefeqê cosera qerdîyanî bi jopan, bi çiwanê asnênan û yê darênan dekuwenê mîyanê qawişan.

Qerdîyanî rep - tep bi jopan û çiwan danê hepsîyan ro û bi hêrs vanê:

• Heme kes dekwî yê hîza (îştîma)! Seme dê şîyayîşê mahkema xwi hedre bikê.

  Hepsîyan ra yewê, vano:

• Mesûl beg.

  Qerdîyan bi hers vano:

• Çîyo, ti sevanê?

  Hepsî, vano:

• Ez ´emel bîya, ez nêşêna şora mahkema.

  Qerdîyan bi hers vano:

• Her lajê herî, ti gerê şorê. (Eşek oglu eşek, gideceksin). Welhasil hepsî şonê mîyanê heyta (salon) mahkema. Dadger (hakim) dest bi akerdişê mahkema keno. Semedo ki hepsî zafî bî, mahkema serdê sibay ra heyanî mexrebê domîyaynê. Epey wext vîreno. Hepsî yo ki ’emel bîyo, destê xwi hewonano. Kêfê dozgerî (savcî) yeno. Dozger xwi fek di vanoqay hepsî xwi mukir yeno (îtiraf keno).

  Dadger bi yew vengê do nerm, vano:

• Lajêm, ti vazen çîyê vajê. (Oglum bişemî demek îstîyorsu)

  Hepsî vano:

• Mesûl beg, ez´emel bîya. Ez gerê şora ca dê destaw (tiwalet). (Hakim bey ishal olusum, tuvalet gîtmek istiyorum)

   

  Dadger bi hers vano:

• Roşiiii, mi vat qay ti bi xwi mikur yenê (Otuuuur….dedîm belkî itiraf ediyorsun).

  Hepsî roşeno. Lakim, hepsî nêşêno xwi tepêşo. Pîzê hepsî zaf sancî keno, bena quri qura pîze dê hepsî. Welhasil hepsî vîjiki verdano xwi bin. Vîjik delingan dê hepsî ro rêzbena yena war. Boya vîjik heyata dadgeh (salona mahkema) ro vila bena. Zeftîyan ra yewê semedo ki vîjik salon di rêz nêbo, bi tay naylon deliganê hepsî gêrêdano. Qey vîjik bi girêdayîş vindena? Vîjik delingan dê hepsî ro yena war herikîyena mîyanê heyata dadga (mahkema) di. Welhasil dadger mecbûr maneno, aw roj fek dadgekerdiş ra verdano, hepsîyan tepa erşaweno qawişanê zîndanê Amed. Hepsî şonê qawiş.

  Hepsî ki resay qawiş, heme têreydi tîq tîq hiwenê, enbaz dê xwi ra vanê:

• Enbaz, enbaz qey to ana kerd.

  Hepsî yo ki ’emel bibi, vano:

• Bihiwê qurban, bihuwê? Xêrdê vîjik da mi ra dadger eyro (ewro) şima rew verday bes nîyo, herûnda ki şima mirê spas bikê, şima bi mi hiwenê, eno zî heqê hewlda mi yo, de hiş bê û vengê xwi zî mekê. Xêrdê mi ra eyro roşanê şima wo. Şima zî qay xwi ra vanê ma camêrdî. Ki şima camêrd bibînê, ga şima zî gîyê xwi dekê dadga dijminî. Camêrd oyo ki giyê xwi dekeno mahkema faşîstan. Şima xêrdê mi ra eyro rew dadga ra hamey, de vengê xwi zî mekê, temam!

   

  Hepsî aw roj heyanî şan di hiwenê heme têrey di enbazdê xwi ra vanê:

• Bijî…vîjik….bijî vîjik, dadger teslîmê vîjiki bi.

DE BIDÊ HA EZ NÊMERDA

Yew dewa Kurdistanî di yew lajik, may û pî yê xwi benê. Malbata jîn zaf feqîr bî. Debara jîni nêbînê. Bi zor debara xwi kerdênê. Yew nêweşî da giran verra pî lajikî mireno. Çend aşmî ra pey, maya lajikî zî mirena. Wextono ki may û pî yê lajikî mirenê, lajik teqrîben diwîyes (12) serre wo. Merdişê may û pêr dê lajikî ra pey, o û yew herrê xwi manenê. Sewna, ne yew kes, ne zî mêrdimê (akraba) lajikî estê. Kirra qali lajik bêkeso. Der û cîranî naşti - daşti semedê xêrê merdîyanê xwi bi lajikî hewnîyenê.

Rojî hewtan, aşmî serran fetilnenê. Lajik beno xort. Sexletê lajikî çewerî sero nêmaneno. Lajik roj bi roj tûlik tadano. Lajik naşti - daşti dorme dê keynan di hokan dano, qirfan fîneno keynekanê ´ezeban. Welhasil lajik heq dê xwi ra vejîyeno. Tay wext, zaf wext, nor dorê di enbazê lajikî yê xortî tek tek zewjîyenê. Heme benê wayîrê keyî û kulfetî.

Rojan ra yew roj o payîz o. Semedê hedireya zimistan dê giranî, bi qiflan xortî serê şefeqî cosera heran û istoren gênê, keyan ra vejîyenê, raşt vera xwi danê koho şonê êzman. Eno lajik zî qifle dê xortan rey di şono êzman (kolî). Lajik êzimê ki koho ra ardê, roj bi roj hewş dê bandê xwi di pêsernano. Lajikî rê hêqîn hasil beno, ki êzimî qîmê zimistanî kenê. Rojêk boya lajikî teng bena. Bêkesey, may û pî yenê lajikî vîrî. Zera lajikî teng bena, vano:

• Ax…. bêkesey, ax...

  Lajik dekuweno mîyanê xem û xeyalan. Epey xeyalan ra pey, lajik xwi sere di yew dek (oyun) virazeno. Lajik dest bi deka xwi keno, vano xule ez go çend rojî mîyanê keye ra nêvejîya teber, miheqeq go pîzê der û cîranan bi mi biveşo. Do yew cîran vejîyo, vajo ez keyna xwi bida enê xortî. Lajik hîrê - çeher rojî dekuweno mîyanê nivîn, keye ra nêvejîyeno teber.

   

  Rojêk yew cîranê lajikî, cenî da xwi ra vano:

• Herê cenêkî! Eno cîranê ma çend rojî yo qet tebara nîyaseno, ti vana xwi rê cay şîyo xebat - mebat?

  Cenî ya mêrdekî vana:

• Mêrdek! Xule eno çend rojî yo, çimê mi zî lajikîya nêkewto. Ki bişînê cay xebat, miheqeq ma ga pê bihesîyê. Mîyanê banî di çîyê bi lajikî nêbo? Homay nêko lajik mîyanê ban dê xwi di nêmiro? Feqîr, yew kesê do tik û tenê yo, mîyanê banî di bimro çew pê nêhesîyeno zî.

   

  Mêrdek veynda lajdê xwi dano, vano:

• Lajê mi, şo bidi berdê ban dê cîran dê ma ro, veyni hela keye do ya nê?

  Lajê mêrdekî şono dano berdê bandê cîranî ro, veyndano vano cîran...cîran…. veng mîyanê banî ra nêvejîyeno. Lajê mêrdekî rayna pey di agêreno şono keye.

   

  Eno nabên di ki lajê cîranî berdê bandê xortê bêkesî ra dûrî kewt, xorto bêkes xwi pize di vajîyeno, vano xule deka mi tepişt. Enkay lajik şono may û pêr dê xwi ra vano.

  Lajik senî ki reseno keye, pêrdê xwi ra vano:

• Bawo! mi çend ray da ber dê cîran dê ma ro, ti veng mîyanê banî ra nîyame .

  Ena ray cenî ya mêrdekî mêrde dê xwi ra vano:

• Mêrdek, hela ti wardi şo bidi berdê ban dê cîran dê ma ro, pey berî di cîranê ma nêmiro?

   

  Nabên ra biney nêm seetî vîreno (ravîreno) naro mêrdek mîyanê ban dê xwi ra vejîyeno şono ban dê cîran dê xwi ver. Mêrdek senî ki reseno ber dê kêdê cîran dê xwi ver, bi dest çen hewî dano berî ro, dî-rê vengî vendano vano:

• Cîran cîran...  Ti veng û sewt mîyanê banî ra nêvejîyeno.

   

  Mêrdek hêdîka ber akeno şono mîyanê banî. Mêrdek hewnîyeno, ki xorto bêkes ha mîyanê nivîni (cilan) do. Mêrdek rana dî - rê vengî veyndano vano:

• Cîran, cîran...

  Veng xortê bêkesî ra nêvejîyeno. Mêrdek destê xwi bi xortê bêkesî kuweno. Rana veng xortê bêkesî ra nêvejîyeno.

  Mêrdek xwibi xwi niçeno, vano:

• Tiye he... Feqîr, mihêr û bêkes, merdo.

  Mêrdek hêdîka pey di agêreno şono keye.

   

  Cenî ya mêrdekî persena vana:

• Mêrdek! Cîranê ma keye di bi, ya nê?

  Mêrdek vano:

• Cîranê ma keye do, lakim merdo. Kam çi zano, belkî eno çend rojî yo zî feqîr xwi rê merdo, çewek zî pê nêhesîya wo, feqîr xwi rê cahîl û ciwan bi.

   

  Mêrdek yew bi didi nêkeno şono xeber dano mala yê dew. Mala şono camî ser, selay waneno.

  Wendişê  selay ra pey, mala veyndano, vano:

• Gelê dewijan! Lajê filankesî merdo. Wa camêrdî semedê xêrê may û pêr dê xwi şorê mezel bikenê. Semedo ki ma meytî bişûwî yê, wa cenî zî şorê bîran ra aw bîyarê.

   

  Vengan dekuweno mîyanê dew. Camêrdî şonê goristan di mezel kenenê. Cenî zî şonê bîran ênîyan ra awk anê. Cenî, qifle bi qifle kirişîyenê kêdê xortê bêkesî. Cenî yê ki kêdê xortê bêkesî di kom bîyê, her yewê cay hêsron gilornenê warkenê, bermenê.

   

  Eno nabên di mîyanê cenîyan ra yewê vana:

• Tîye he...Feqîr xwi rê cahîl û ciwanê dê merd.. Feqîr tern û ciwan bi. Ocaxê jîn kor bi. Xule û bîle, ki mi ra bivatê keyna xwi bidi mi, mi keyna xwi daynê bide.

  Cenî yê bînî zî hemin yew fek ra vanê:

• Xule, ki ma kamî ra bivatênê, ma keyna xwi daynê bide.

   

  Xorto bêkes enê qalanê cenîyan hemin eşnaweno. Xorto bêkes xwi pîze di fikirîyeno, vano ki enê cenî zûrî nêkenê, ez kam cenî ra vaja, go keyna xwi bido mi.

   

  Xorto bêkes hêdîka mîyanê nivîn ra hol beno xwi ser, qîreno, vano:

• Ki şima zûrî nêkenê, de ka bidê ha, ez nêmerda!