Wendoxê ercîyayey, enê meselê hiwayîşî raya sifteyên (verên. ´ewil) serra 1996 di (de) heze kitab çap bîyê. Gor zanayîşê nûştişê ay wextî mi hewce veyna, ki (ke) ez enê meselan ê hiwayîşî newe ra redeqte bika û binûsa.

Wendoxê ercîyayey, şima zî pê hayîgdarî û zanê, ziwanê kurdî bi lehçê kirdkî (dimilî) heyanî nika zaf tay hamo nûştiş (nûşteni). Ziwanê yew (jew, ju) mileti bi nûştiş û wendiş (wendeni) over şono. Mileta ki ziwanê ja (ya) wo nûştişî çinêbo, heze şorba rijî û bêsol bo. Kes (mêrdim) senî hawa yewinî fam biko, aw hawa qalî (qisey) keno. Heta nika her kes gor fek û şîwe (devok, şive) yê taxan û mentîqan ê xwi (xo) meseley û estanikî vatê. Eno sebep ra vatiş (vateni) û qalîkerdişê mentîqan û taxan her çiqas tam faam nêbo zî nizdîyê webînî yê.

Heyanî ki mi dest ra hamo, mi rûpelanê vernî di mîyanê parantez di hezê fekanê mentîqanê bînan zî nûşto.

Meseley, estanikî û meselokê hiwayîşî (hiwateni, lax) heyanî nika zaf nîyamê nûştiş, yan zî tay nûsîya yê. Meseley û estanikî heya nika mîyanê şarî di bi vatiş vajîya yê. Vatişê meselan û estanikan, mentîqa bi mentîqa bedilîyeno. Vatoxan gor fek û şîwe yê taxan û mentîqan meseley û estanikî vetê.

Şarê Kurdistanî rojan ê şayîyan, veyvan û sohbetê şewan yê zimistanî mîyanê odan û heyatan (salon) di vatoxan ra meseley, estanikî û meselokê hiwayîşî goştarê kerdênê, bi enê meselokan û estanikan wext vîyarnaynê. Kurdistan di her şayî, her veyve û her şewê zimistanî yê mîyanê odan û heyatan, heze yew cayê sînama û tîyatro bî. Her mesela, her estanik yew romano. Enê mesele yê ki mîyanê şarî di hamê vatiş, her yêwê, bi maaneyêkê. Her mesala, her estanik, yew mesajo. Tay gazinî, tay zî şîretî. Heme zî yew parçê jîanê. Enê meselokan ra tay bi kurmancî zî vajîya yê û nûsîya yê.

Eger ziwanê kurdî heyanî eyro nabênê (werte, binate) çeher dewletan ê dagirkeran û faşîstan di nêhelîya wo, vinî nêbîyo, fayde û rolê enê meselokan, estanikan û qalê verênan yê ki mîyanê şarî  di vajîyayê zafo. Her mesela, her estanik, dewlemendeya ziwanê kurdî ya.

Meseley û estanikê ki mi nûştê, mîyanê şarî di eşnawîyayê û vajîyayê. Mi nûştişê enê meselan heze (zey) fekê dormê qeza Pîranî nûştê. Ez hêvî kena faydê enê meselan û estanikan ziwan û çanda (kulturê) kurdî rê bibo.

Nûştişê enê mesalan û estanikan di elbet şaşey û kêmaney go (do) bibê. Rexne û şîretê wendoxan roşnayî danê mi. Eger rexne û şîretê wendoxan bi nûştiş mi rê berşawê, ez zaf pê kêfweş bena.

Arêkerdox  û  hedirnayox

Memed Heyva Sor                                                

                                            Stockholm                                 

ŞIMDÎ

Rojê yew qerekol ê qeza Hekarî ra di zeftî (cendirme) semedo (qando) ki celbanê eskerîya netew dewlet a Tirkiya berê bi kesan hayîgdar bikê, mîyanê qereqolî ra vejîyenê, bi peyatey, ya zî bi espar şonê dewan yê dormî (çorşmî). Zeftî epey qereqol ra dûrî kuwenê. Rojan ra rojê do omnanî yo. Roj ver bi taştare wo. Tîna rojî hindi ki hada german ra serê kesî gêj kerdênê. Yew şiwane wo kurd yaban di col dê mêşnan verdo. Namê şiwanî Şemdîno. Şiwane dest bide keno colê mêşnan hêdî hêdî ver bi dewi romeno beno sêpare. Şiwane yew tek qali tirkî faam nêkeno. Bi vengê şêwi - şêwi, şiwane xwi ra cor hewnîyeno. Şiwane veyneno ki di zeftî ha cor di yenê. Şiwane hema rew (lez) destê xwi beno bi cêban dê (tonikan) xwi, xwi cêban ra kardî û qutîya titûnî vejeno hêdîka mîyanê yew lem di limneno.

Zeftî gorebê se-disey mîtro nizdîkê şiwanî benê. Şiwane pey lem di goştarê keno, eşnaweno ki zeftî xwi mîyan di bi tirkî qalî kenê. Şiwane yew tek qal zî tirkî faam nêkeno.

Zeftîyan ra yewê bi tirkî vano:

• Ma enkay şonê dew. Ti do veynê, ki ma resay kêdê kêway (muxtar), do ma rê yew werdişo zaf bi taam bihedirno.

  Şiwane qalîkerdişê zeftîyan ra tenê ”şımdi” faam keno. Tersan ra zerîya şiwanî qutifîyena. Şiwane pey yew lem di, xwi bi xwi vano:

• Xule, miheqeq tirkan fermanê mi veto. Eno sebep ra enê zeftî heytîya vanê şımdi, şımdi, şımdi……

   

  Zeftî, şiwanî ra epey dûrî kiwenê. Şiwane hewnîyeno ki zeftî hetê dewi ra şonê. Şiwane pey lemi ra vejîyeno, colê pezî dekeno rayîdî ser, beno nizdîyê dew, colê pezî bêwayîr veradano, pey di agêreno şono koho. Colê mêşnan bêwayîr bê şiwane şonê dew. Dewijî veynenê ki şiwane colî dima nîyo. Colê mêşnan bêwayîr ver bi dew yeno. Dewijî hewnîyenê ki şiwane cay nîyaseno. Vengan dekweno mîyanê dew.

  Naşt - daşt ra dewijî kom benê yenê têhet, mîyanê xwi di nîqaş kenê, yewbînî ra vanê:

• Tîye he... miheqeq yaban di çîyê bi şiwanê dew bîyo. Dewijî têrey di şêwirîyenê. Yew şêwirîyayîşo kirr (kilm) ra pey, yew qiflê dewijan danê têdima şonê koho di gêrenê şiwanî.

   

  Yew midet geyrayîş ra pey, dewijî bi vengê do berz veyndanê, vanê:

• Şemdîn Şemdîn...

  Eno nabên di şiwane vengê dewijan dê xwi eşnaweno. Şiwane hêdîka mîyanê yew şeqalî ra vejîyeno şono dewijan dê xwi vera.

   

  Dewijî, şiwanî ra persenê, vane:

• Lila Şemdîn, Şemdîn…. qey xêro, sebîyo. Ti nêweş-mêweşî, çîyo? To colê pezî bêwayîr raşt kerdo dew?

   

  Şemdîn, vano:

• Nê, nê….. ez nêweş - mêweş nîya. Lakim mi dî ki di zeftî cor di qeza ra hameynê şînê hetê dewa. Ki zeftî nizdîkê mi bî, vengê zeftîyan hameynê xwi mîyan di heytîbî, yewînan ra vatênê” şımdi, şımdi, şimdî...” ez zaf tersaya. Mi vat xule netew dewlet a Tirkan miheqeq fermanê mi veto. Eno sedem ra zeftî vanê ”şımdi, şımdi, şimdî…..”. Mi pez ard nizdîkê dew di bîwayîr verda. Mi newtana colê pezî reyda bêra dew. Mi colê pezî bêwayîr raşt kerd, ez pey di şîya koho, ki xwi bilimna (binimna).

  Dewijî mat mende û şaş bîyaye yewbînan ra hewnîyenê, dim ra tîq tîq hiwênê.

   

  Dewijan ra yewê:

• Lila Şemdîn, Şemdîn ’erro nêşîyaye. Homa to nêgîyo, to qahir nêko. Zeftîyan bahsê to nêkerdo. ”şımdî” bi tirkî, inka yo”. Zeftî semedê celbê eskerîya tirkan hamê dew.

  Şemdîn vano:

• Demek ana ha... Mi zî vatê qay tirkan fermanê mi veto, coka ez remaya. Dewijî û şiwane têdir agêrenê şonê dewi.