Bestişê kilaw

Cenîyan ya zî keynan verê yew kulika kulavêna dorm desekê sîyay qalindî pede rêzkerdey seredê xwi sernaynê, dim ra dîrê şarê rengênî dormê kulika kulavên di dîrê qorî piştênê, vernî ya kulaw di serbê çarî di altunê şenikî û xişikê sêmênî rêzkerdeyênî, kulaw sero zî mexmeli bede kerdênê. Irotoxan şahrê kulawan û mûndîyê mîyanîyan, rojhilatê Kurdistanî û şaristanê Şam ra ardênê şaristanan di irotênê.

Gola Aryan

Gola aryan mentîqa ´Elşêran da. Gedê dewi semedo ki germ xwi serra fînê, honikbê, xeybe kelkela mîyanê rojî di şînê gola Arîyan di dekewtê mîyanê awki. Semedo ki gola Arîyan biney xorînbî, kulfetê dewa Himbêlî hertim şînê mîyanê awka ena gol di di asnawir kerdênê.

Ki bînê mîyanê hili, kelkela germê mîyanê rojî ki dest bide bînê, semedo ki germ xwi serra fînê û honikbê, çend kulfetê mehelan hameynê têhet raşt vera xwi daynê hetê gola Aryan. Cêrê gola Aryan di, di xirbî bî. Enê xirban ra dîyar bînê ki wextê do kehen di ewta di cay arê yê awki bî.

Germê mîyanê rojî di wexta ki gedê dew şînê gola Aryan, xeybe mîyanê rezdê Xelîlê Sefîya ro şînê. Semedo ki yew çimê Xelîlî nuxsanbi, kulftan û dewijan vatênê Xelîlo kor. Xelîl ´eskereya dewleta Tirkiya di banderê derzîn pirodayîşî bibi. Hertim Xelîl mîyanê cimhetî di vatê aqilê kesî ena dewleta tirkan verdi nêşono, yew çimê mi korbi, ena dewleti ez girota berda ´esker. Mi hama zî fam nêkerdo çirê ez berda esker. Heta Xelîl semedo ki korbîyayena xwi îspat biko ki koro, û dew di kesê hezê jê korî çend kesê bînî zî estê, çirê dewleta tirk yîni nîyardo esker, çirê jê ardo, gerê tay dewijanê xwi yê ki yew çimê jîn korbi û nifûsê dewleta Tirkîya di kitimbî, qeyît kerde nêbî kerdbi. Enê gerê Xelîlî ra pey esker yeno fîneno dewa Himbîlî ser ayê ki kitimbî û yê ki yew çimê jê korbi girotbî berdbi esker. Enê gerê Xelîlî ra pey eskerê dewleta tirk yenê dew Talib lajê Zilvo yê Zerî gênê benê esker. Talib zî yew çimê jê kor bi. Raştey di nêtê Xelîlî gerekerdişê dewijanê xwi nîyo, bi nêto pank waşto ki bi dewleta tirkan bido faamkerdiş, ki çimê jê koro, dew di hezê jê, çimê jîn korî kesî bînî zî estî, çirê dewleta tirkan jîn zî nîyardo esker, tenê jê ardo esker. Xelîl semedo ki derzînan bido nêweşan ro dem dem şînê dewanê dormî. Eno sebep ra şarê dewanê dormî Xelîl weş şinasnaynê. Ked û emegê Xelîlî heme cenîyan, çamêrdan, kesanê bi ´emran û gedanê dewa Himbîlî û yê dewanê dormî sero esto. Dewa Himbêlî û dewanê dormî di, kesê û gedê ki Xelîlî derzîni nêdaya piro çinêbi. Gor vatişanê extîyaran, Xelîl yew wext di zaf dewlemen bîyo. Wextê dewlemendeya xwi di Xelîl yew qamyon girotbî. Feqet gurê Xelîlî rind nêşibi. Feleka kilaw çewt peya xwi tadaybî Xelîlî. Xelîl kewtbi mîyanê yew rewşêda xezan û feqîrey. Debara Xelîlî qet baş nêbî.

Gedê Xelîlî veyşaney, dijûney ra pêro nêweşîya weremî gunaybî. Qorê dewijan gor îmkananê xwi ardimeya (alîkarîya) malbata Xelîlî kerdênê. Di kulfetê Xelîlî nêweşîya weremî ra merdî. ´Umer lajê Xelîlî, nêweşîya weremî ra wefat kerd. Wextono ki ´Umer merd xortê do qert bi.

Xelîl dormê û bendê rezê xwi ver o, gulê zerdî ronay bî. Gulanê zerdan bendê rezê Xelîlî xemilnabi. Wextono ki mêrdim dûrî ra hewnîyaynê, bendê rezî heze yew bedeno zerd hasaynê.

Hema hema her roj kelkela mîyanê rojî, semedo ki xwi honik bikê, ma dî-rê gedê mehela hameynê têhet, qalê xwi yew kerdênê, daynê têdima, raşt vera xwi daynê hetê gola Arîyan. Kulfetî wexta ki rezan mîyan ro rayîd di şînê, dadaynê bi narbê mêwan, mêwan ra narbe dera kerdê werdênê. Narbê mêwanê rezan zaf tirşbi. Lakim zaf weşbi. Yew rezan mîyan di qiflê keynêkê dewijan semedê werê pelanê piştan(sarman) pelmêw arêkerdênê. Wextono ki kulfetî rezan mîyan ro şînê ver bi gola Arîyan, vengê repitepa niggandê kulftan ra beqê ki dormê derî di bî, xwi gurim vistênê mîyanê awk. Yew rayan zî vengê niggandê kulftan ra mahrî heze birûsk xwi mêwan mîyan ra şûş kerdê şînê. Wexta ki kulftan mahrî dînê, zaf tersaynê, tersan ra vinciqîyaynê. Kulfetî semedo ki mahrî bikşê, her yewin hetê ra dadaynê bi kerran, mahrî dima kewtênê. Yew rayan kulftan mahr qiştênê. Raya ki kulftan mahr bikiştinê, semedo ki kesan bitersnê, kulftan mahro merde girotê berdê yew rayîdî sero dergkerde ronaynê.

Mîyanê rezan di tewir tewir vaş û vilikê rengênî kesk kerdênê. Tewir tewir vilikê rengênî têvero qam daybî. Vilikan boya xwi ya weş xweza ro vila kerdênê. Vilikan reng bi reng xweza xemilnay bî. Barananê mêwanê rezan mîyan ro vaşo qanaş mitroyê ki berz bibi. Vaşo qanaş hindiki berz bibi mêwan serkewtbi. Velgê daranê mazêran hezê hewranê sîyayan, bendandê rezan serdi koho kerdênê. Pelê velgê daranê şavlêran heze destê mêrdimî gird û hera bî. Mîyanê barananê mêwan di vaşo Hîro vilêkê xwi yê sipî û morî hindi ki weş akerdîbî, mêrdim qêmîş nêbînê tira bewnîyo. Gilîçikê mêwan û daran sero tewir tewir vengê mîçikan hameynê. Dere û dormê derî di, mîyanê awki di, heze ki mîçikan rê enbazê bikê, beqan kerdênê quri quri tewir tewir vengî vetênê.

Kulftan wextono ki xwi nizdîye gola Ariyan kerdênê, hema temam gol nêresaynê, lez û bez cilê xwi xwi ra vetênê. Cor di serbê gol di yew zinarêdo berzbi. Kulfetî ki hameynê goli het, ca di şînê enê zinarî ser. Heme gedey nêşînê enê zinarî ser. Gedê ki xwi ra bawerbî şînê zinarî ser. Gedê ki xwi ra bawer nêbî nêşînê zinarî ser. Gedê ki xwi ra bawerbî cor di xwi zinardê kerrî serra vistênê mîyanê awki. Tay gedey zî vazdaynê şînê keredê zinarî ser ki xwi cor di zinar ro fênê bi mîyanê gola awk, tersaynê, xwi zinar ro nêvistênê, hewna peydi agêraynê şînê dekewtê mîyanê goli.

Yew rojê do aşma gulan bi. Eyan zaf germbi. Mîyanê hili bi. Hewna ma gedê mehela yewinî girot şî gola Arîyan. ´Ewnî lajê Hesenî yê Huso yê dergî zî ma reyda bi. ´Ewnî serrê ki mi girdêr bi.  Ma enbazê yewînan yê mehela bî. Min û ´Ewnî zaf têra hes kerdênê. ´Ewnî yew do jêhatî bi. Ters çîyo nêzanaynê. Senî ki ma hamey gola Arîyan het, ´Ewnî cadi cilê xwi xwi ra vetî û şi zinarî ser xwi cor di vist bi mîyanê goli. Yew di yew qîrînî bi ´Ewnî ro nîyay. Lez û bez mîyanê goli ra vejîya. Ca di destê xwi berd bi mîyanê şeqandê xwi, qîra va:

• Ay….

   ´Ewnî gorebê nêmseetî dej anti.

  ´Ewnî yew midet ra pey bi nêweşîya sîrozî gunîya. 4-5 serrî ra pey ´Ewnî nêweşîya sîrozî ra wefat kerd. Wexta ki ´Ewnî wefat kerd 15 serre bi. Ma enbazê ´Ewnî, yê mehela, zaf ´Ewnî rê ver kewtî. Ma yew enbazê xwino delalî vinî kerdbi. Malbata ´Ewnî xortêdê xwi yo ercîyaye vînî kerdbi. Wefatkerdişê ´Ewnî malbat rê zaf giran heme. Maya ´Ewnî, ´Eyşo ya Wisifvê Qasoy û xalcika jê Kezîbana Huso yê dergî destê xwi berdênê bi ridê xwi, rîyê xwi pencurikî kerdênê, bermaynê. Bermî ra çimê jîni masay bî. Heme cenî û camêrdê mehela ´Ewnî rê bermaynê. Heme dewijî ciwanêya ´Ewnî rê verkewtbî. Şarê mahela ma bi hewtan tazîya ´Ewnî di bî.

  Wextê gedeteya mi di, mîyanê hili di, gede û xortê dewi semedo ki betilîyayîş xwi serra fînê, boya xwi bigî, şînê mentîqa pey Tilî binê daranê tiwêran di, ya zî mektebî ver di roniştênê daxme û dîqoy kay kerdênê. Kaykerdişê daxmî û dîqoyan di bînê qîri qîri û şematê kulftan. Boc şeş darê tûwan mentîqa pey Tilî di bî. Darê tiwêrî yê pey Tilî zaf gird bî. Binê seyanê daranê tûwan zaf hera û honik bi. Daranê tûwêran tewir tewir tuwî girotênê. Tûwê sûrî, sîyay, sipî, morî. Gede û xortê dew şînê daranê tiwêran ser tûwî werdênê. Ya zî binê daranê tiwêran di dîkoy û daxme kay kerdênê. Kaykerdişê daxmî û dîqoyan di yew rayan gedan mahdê webînan verdaynê. Gedan xwi gijê yewbînan kerdênê.

   

  Dew di zimistan

  Kurdistan di zimistan vatiş tengasey vatişo. Serd û pûk vatişo. Heme ca bi vewri xemilîyeno. Yew rayan zimistan zaf xidar vîreno. Serra ki zimistan xidar bo, bi mîtroyan vewri varaynê. Heme ca vewr ra sipî bînê. Giliçîkê daran, giraneya vewir ra ver bi erdî ya daliqyaynê. Heze ki peme gilîçikanê daran ro pişte bo. Gilîçikê daran vewri ra sipî kerdênê. Yew yew gilîçikê daran giraneya vewri ra derîyayeybî, yew yew gilîçikê daran zî qertilîyaybî kewtbî ´erdî ser. Tay giliçikê daran zî şikîyaye, daran ra daliqyaye mendênê.

  Serra ki zimistan zaf xidar bo, extîyarê dew, şewan vejîyenê fekê beranê keyan yê teberî ver. Extîyarî teber ra beranê hewşan ver di, orxman sero goşî ragirotênê, vengî goştarê kerdênê.  Zimistanan bi şew, teber ra beran û orxmeyan sero vindertişê kesan yê bi ´emran bala mi antbî. Mirê bibi mereq. Şewêki ez pêrdê xwi ra persaya mi, va:

• Bawo, çirê extîyarê dewi zimistanan şew şînê teber, serê orxmanê banan û beran yê teberî verdi vindertênê, teber goştarê kerdênê. Goştareya çi kerdênê?

  Pî yê mi, va:

• Lajê mi, zimistanan serdo û pûko. Beno ki yew rêwî, yew kes, yew mêrdim serd, seqem û pûkî ra cay rayîdan di bimano, ya zî rayîd şaş biko, veyîndo, biko qêrîn û gazî, alîkarî biwazo. Coka extîyarê dewi şînê tebar ra goştarêya vengan kerdênê. Eger vengê qêrîn, ya zî gazî beşnawitê, şînê bi gazî û yardimeya ay kesan.

  Serra ki zimistan zêde xidar bo, a serri tengasey zafa. Him şarê dewi, him heywanî mîyanê tengaseya gird dê. Dewijî pabokê hameyîşê wesarî bî. Ne zexîra û nezî alifê terş û dewarê dewijan mendênê. Kurdistan di yew zimistanan aşma çelî zaf xidar vîyartênê. Ki çele xidar nêbînê, weş bivîyartênê, zimistan zî weş vîyartênê. Ki çele xidar bo, zimistan zî xidar vîyartênê.

  Kal û pîre dewi, zimistanî dest bide kenê rojanê Çelî, Xizir Îlyas, Gîsgîsok, Cebre kewtişê bindê erdî hesap kerdênê. Çele; çewres rojo. Çewres roj ra pey cebre verê dekuweno mîyanê hêwa û awk dim ra dekwenê binê ´erdî. Eyan dest bide beno germ beno.

  Gedê dewi, hezê heme gedanê dinîya, tengaseyan ra bêxeber jîyana xwi ya rojane domnenê. Pîzê gedan mirdbo, beso. Tengasey çîya, gedan nêzanaynê. Tenê malbatanê gedan derdê tengaseyan zanaynê. Malbatan zanaynê ki tengasey senîna.

  Yew yew zimistanan mîtoro mîtro yê nêm vewr varaynê. Hindi ki vewr zaf varaynê vek û berê beranê banan pirê vewr bînî. Dewijî bi qarqulan vewri banadê xwi serra pank kerdênê. Gedê dewijan zî alîkarîya pî û birayandê xwi kerdênê. Gedan bi hiwanê textayênan vewri banan serra pank kerdênê. Semedo ki quwet û hêza gedan qîm nekerdênê rew betilîyaynê, banan serra şînê war. Hindi ki vewri zaf varaybî, cîranan pankerdişê vewri di ardimeya webînan kerdênê. Serra ki vewri zaf bivaraynê, kuçey hetanî taxê sornîyanê banan pirê vewr bînê. Wextono ki dewijî kuçan ro şînê keyan dê xwi, heze ki banan serra şorê. Endi ki kuçey pirê vewr bîbî.

  Şewa ki vewri zaf bivaraynê rojo bîn terş û dewarê dewijan axuran û mîyanê hewşanê keyan di asê mandênê. Nêşînê yaban. Dewar û mêşney hertim mîyanê hewşanê banan, axpînan û axwiran di alif werdênê. Dewijan semedê biz û mêşnan mîyanê hewşanê bananê xwi di bi çatman ra velgo wişk girêdaynê, tay velg zî ´erd di vewr ro daçiknaynê. Wexta ki bizan, velgo wişk werdênê, qedênaynê, hejê ki rut mendênê, dewijan bi darê terişnaynê, kerdê sarbûney.

  Rojo ki vewri zaf bivaraynê, rayîd û dirbî vewr ra gêrîyaynê. Yew rayan zaf varayîşê vewr ra kebanîyê dew semedê lazimeya keyan, nêşênaynê şorê bîran serra awk biyarê. Camêrdê dewi dekewtênê vernîya cenîyan, nabênê bîranê awki û dew di çixir akerdênê.

  Kurdistan di cenî emekdarê da zaf pîla(girda). Dewan di en zêde kar û xebat milê ceniyan sero ya. Karê mîyanê keyan, hedirnayîşê şamîya malbati, pewtişê nanî, kulftan hewniyayîş, axwirê terş û dewarî ritiş û pank kerdiş, heme tewir kar cenîyan kerdênê. Camêrdî zî bi karê teberî û bi alif dayîşê heywanan mijûl bînê. Zimistanan ki vewri biney ´erra şînê, ki belekey dewketê serê ´erdî, aw wext dewijan mêşney û dewar berdê yaban.

  Semedê gedan zimistan bînê kêf û eşqê kay. Wexta ki zaf vewri bivaraynê ma gedê mehala, mehela bînê di qifley gudvewri kay kerdênê. Gedan indi ki gûdvewrî daynê bi yewinî ro, yewbînan hêle ra vistênê. Dedey ´ereq ra bînê heze awki. Yew rayan kaykerdişê gudvewran ra gedan raştî daynê yewbînan ro. Gedan yewbînan reyda lej (şer) kerdênê. Pêrodayîşê gedan ray rayan bînî sebebê pêrodayîşî malbatanê zî. Xeybe gedey şînî cayanê kaşan di xwi vewri ser o sûriknaynê. Wexta ki gedan xwi vewri ser o sûriknaynê, yewrayan gunaynê erdî ser. Sûriknayîş ra cilê gedan hî bînê. Gedey wexta şînê keyan ki cilanê xwi yê hîyan vejê, cilanê ziwayan piragiyê, mayê gedan, gedan ro hêrs bînî, vatênê şima rana şiyê bi sûriknayîş? Gedan vengê xwi nêkerdênê. Ki biney hêrsê mayanê gedan niştênê, ca di gedey şîne cilê xwi yê hî vetênê, cilê ziway piragirotênê.

  Ki bînê şew, werdişê şamî ra pey, gedê mehela ayê ki cêranê yewînî bî, semedê goştarê û vatişê estanikan şînê keyandê yewbînî. Hertim gedey nêşînê ´eynî keye.  Her şew şînê yew keye. Gedê ki mehela ma di bî, zaf rayan ma şînê kê Îbo yê Wisivê Qasoy û kê Welî yê ´Usmanî.

  Wexta ki ma şînê mîyanê keye wo cîran, biney roniştiş ra pey, verê gede wo ki weş istanikî zanyanê dest bide kerdênê estanik vatênê. Dim ra bi dori gedanê bînan dest bide kerdênê istanikî vatênê. Ki şew bînê erê, gede wo ki vatişê istanika xwi nêqedênabi, estanik nêmedi birnaynê. Gedey vilabînê şîne keyandê xwi. Rojo bîn, werdişê şamîya şanî ra pey, gedey rana vera xwi daynê bi aw keye. Gede wo ki estanika xwi nêmedi verdaybî, hewna dest bi vatişê estanika xwi ya nêmceti kerdênê. Gede wo ki istaniki vatênê, zaf bi dîqet vatê. Vatişê estanik di kê cayê di kemî, ya zî nêmcet bivatênê, mîyanê gadan ra gede wo ki a istaniki rind zanaynê ca di dekewtênê nabên. Şaşey û kêmaseya enbazdê xwi raşt kerdênê. Yew rayan kebanîya xal Îboy, ´ema Kezîbani marê istanikî vatênê. Yew şewan zî ma şînê kêdê xal Hesenî. Xal Hesen lajê Huso yê dergî bi. `Eyşo ya cenîya Hesenî ma rê istanikî vatênê. ´Ema Eyşo ya keyna Wisifê Qasoy zaf istanikî zanaynê.

  Estanikê ki ma vatênê: ”Dêwo kor, Sîyabend û Xecê, Sî Ehmed, Piçolek, Manga bori, Cîl û Cemcîl, Lûwa finiker, Biraw o aqilî û delû, Keçelek, Waya hewt birayan, Lûw û aşvancî yo qerqaş”.

  Aşma Çelî ya ewilî ki bana vîst, serra newa dest bide kena. Şanê serra newa, kebanî yê dewi dest bide kenê semedê fertanê malbati kilora bindê adirî virazenê. Werdişê kilor ra pey ehlê malbati hameyîşê serra newa bimbarek û pîroz kerdênê.

   

  Dew di viraştişê kilora bindê terrafa adirî

  Verê dewan di sobê germkerdişî çinêbî. Semedê germkerdiş û sernayîşê şamî, dewijan mîyanê bananê xwi di kuçlanê adirî viraştî bî. Mîyanê bananê heme dewanê Kurdistanî di enê kuçlanî estê. Dewijî enê kuçlanan di şamî girênaynê, tewqi ser o nan pewtênê, semedê sere şitêşê kesan, rîyê nivînan û cilê ehlê malbati awki germ kerdênê.

  Hedirnayîşê kilora binê terafa adirî

  Kebanîya malbati semedê viraştena kilori, verê gor hejmara malbati ardan dekena yew teşt. Dimra tikêkê mîraz dekena mîyanê yew tasa awka şîrgerm û dest bide kena mîr teşt di des-pancês deqey rind elawena. Kebanî ki elawitêşê mîrî peynî bide ard, mîro ki mîyanê teştîdo semedo ki bi perçimîyo yew rîtiki fînena ser. Elawitişê mîrî ra pey kebanîya keyî dest bide kena mîyanê kuçlan di yew adiro gur tanana. Adir mîyanê kuçlanî di rind veşeno. Adir beno koz û alaw. Terrafa adirî hindi ki gurra, kes newtano xwi nizdîyê kuçlani biko. Eno nabên di kebanîya keyî dest bide kena malzemê mîyanê kilori hedirnena.

  Hedrekerdişê mîyanê (zerê) kilori: Pîyazo wirdîkerde, penîr, ya zî torak, qawirme, tar o wişk, awka firingîyan û yê îsotî ra hedire bena.

  Kebanîya malbati pîyazo wirdîkerde, qawirme û taro wişk dekena yew tawe kuçlanî sero riwend di rind sûr kena. Ki malzemê mîyanê kilor rind sûr bi, semedo ki serd bo, tawî kuçlanî serra gêna ´erdî sero ronena. Kebanî dest bide kena gorebê tahta binê kuçlani yew qat mîr akena. Pîyazo wirdîkerde, qawirme, toraq ya zî penîr, dekena mîro pehenkerdî ser, dim ra bi mîro pehenkerse serê kilori kîp kena. Ena xebat ra pey, kilori semedê bindê terrafa adirî hedra ya.

  Kebanîya malbati dest bide kena bi carût ya zî bi maşe biney adir mîyanê kuçlan ra ancena teber´ê kuçlani. Tahta kuçlani terrafa adirî ra hezê çêlê adirî sûr bîya. Kebanîya malbati zaf bi dîqet û bi ostatey kilori cor di mîyanê kuçilanî di tahti sero ronena. Kebanî dim ra adirê kuçlanî yo ki biney aver antbi, hewna bi carot fînena kilor ser û rind serê kilor bi terafa adirî kîp kena. Des-pancês deqey ra bey, kebanîya malbati maşe, ya zî estamî mîyanê terafa adirî ra kena, hewnîyena hela kilor pewjiyaya ya nê. Kebanîya malbati fam kerd ki serê kiloro wişk bîyo, dest biden kena hewna terafa adirî ya ki cordi kilor ser o ya, bi carût biney kaşkena avar û kilor mîyanê kuçlan ra vejena. Kilor, bindê terafa adirî di teriqyayîş ra bena heze kankil. Kebanîya malbati bi yew kardî kilora pewta ya heze kankili kena lete lete yew sênî sernana. Kebanî ya malbati sênîya ki kilori sero ya, gêna bena ode di fertanê malbati vero ronena. Ehlê malbati ´erdo sifre di dormê sênî ro kom benê. Her yew cay ra dadanê bi kilori, bi ´efiyet wenê.

  Wextê gedeya mi di serra 1968 -1970 di dewijê dewa Himbêlî û yê dewanê dormî mîyanê yew xezaney û feqîrey di jîyan kerdênê. Hema hema tene û zadê heme dewijan xeybe gilgil û cew bi. Dewijan cew û gilgil têmîyan şanaynê berdê arêyanê awk di tahnaynê kerdê ardî. Wextê gedeyeya mi di verê çeman û çiran vero arê yê ki bi awi xebitîyaynê, bî.

  Serra newa di gêrayîşê Dam dami

  Bi minasebatê hameyîşê serra newa, şeş-hewt xortê dewi şînê yew keye di kom bînê, kay organize kerdênê. Xortan mîyan ra yewê bînê veyvek, yewê zî bînê zama. Lajiko ki bibi veyvek, xortan cilê cenîyan piradaynê. Heze veveki weş xemilnaynê. Serê veyveki bi temezîyanê kesk sûr û zerdan pêşenê. Lajiko ki bibi zama, xortan heze zama weş xemilnaynê. Xortan bi peşmo sipî, zamay rê eyş û simbêlî viraştênê. Dim ra yew kefî seredê zamay ro piştênê û yew şewqa cor di kefî sero serî ser naynê. Xortan bi cilanê cûr bi cûr zama xemilnaynê. Qiflê xortan ki hedireya xwi temam kerd, dest bide kerdê mîyanê dew di, mehelan di keye bi keye gêraynê. Qiflê xortan ki şînê berdê kam keyî ver, verê verikan daynê ber ro. Ehlê keyî ra yewê hameynê berî ver di hetê zerî ra veyndaynê, vatê:

• Aya kamo.

  Qiflê xortan ra yewê, vatê:

• Serê serri binê serri. Pîrê, Kalo, ma damdami gêrenê.

  Enê vatişê xortan ra pey, wayîrî keyî bi kêf xortan re ber akerdênê. Dim ra xortî keremê (dawetê) mîyanê keyî kerdênê. Xortî senî ki ber ro dekwenê mîyanê kêyî, verê ki şorê mîyanê odî, mîyanê heyata di dest bide kerdênê dekewtênê têdest yew midet govendi gêrotênê. Dim ra xortî bi kaykerdişê govendi dekewtenê mîyanê odî. Xortî mîyanê odî di zî yew midet ehlê keyî rê govendi gêrotênê. Xortan ra yewê mîyanê govend ra vejîyaynê dadaynê bi destê veyveki, waştênê ki veyvek zamay dest ra biremno. Eno nabên di zama zî semedo ki şar veyveka jê nêremno, nobol dopolê xwi di gopala xwi têşanaynê, veyveka xwi hemet kerdênê. Zama nêverdaynê kes veyveka jê bero. Yew midet mîyanê odî di kay û şerê xortan domîyaynê. Eno nabên di ehlê malbat bi yew kêf û eşq temaşê kayê xortan kerdênê. Ehlê malbat bi kay xortan zaf kêfweş bînê, her yewê cadê xwi di bînê hîk hîka jîn hiwayîş ra xwi ra vîyartênê.

  Xortan ki peynî bi kaykerdiş ard, xortan ra yewê, vatê:

• Serê serri binê serri. Pîrê… Kalo semedê serda newa, ma wazenê geşta serri.

  Yan zî bi kirdasî vatê:

• Serê salê, binê malê, Kalo…Pîrê…, em dixwazin geşta salê.

  Enê vatişan ra bey, kebanîya keyî bi kêf wariştê şînê bandê keyî ra êmêş (bastêx, helawî, kesme, sincoxî), zexî ra (bilxwil, şorba sûr) çi ki desti bibînê, girotê ardê daynê xortan. Xortan ki geşta xwi girot, xatir ehlê malbat ra waştênê, keye re vejiyaynê şînê mîyanê dew yewna keye.

  Mîyanê dew di eno gêrayîşê xortan hetanî erêyê şewi domîyaynê. Xortan ki mîyanê mehela di gêrayîşê xwi temam kerd, heme têdir şînê yew keye. Xortan çî yo ki mîyanê mehela di kom kerdbi, yewinî ro hezê pê, par kerdênê. Her xort para xwi çî yê gêrotênê. Xortî çîyo ki mehelan di mîyanê keyan ra kom kerdbi xeybr yew qisim girotê berdê daynê dewijo ki debara jîn rind nîbî. Dim ra xortî yew yew vila bînê şînê keyandê xwi.

  Zimistanan cenîyê dewijan yê ki sen´et dest ra hameynê mîyanê bananê xwi di dezgeyê Heremî viraştî bî. Enê cenîyê dewi yê hunerkarî mû û peşmo boye kerde wo ki bi rêşta verê riştbi û gindey kerdbi, bi ostatey mîyanê dezge yê Heremî di lakê gindeyê yo regên têra cîya têvero rêz kerdênê dim ra mîyanê dezgî di roniştênê bi destanê xwi yê huneran, palasî, kilîmî, çantey, tewrey, çiwalî û xeyşey viraştênê. Enê cenîyê se´etkarî yew rayan mîyanê dezge yê Heremî di bi peşmo di rengkerde yo ki tenik û barî bi rêştan riştebi, semedê êleg û şalwaran caw û çifte xas zî viraştênê. Devam edecek...