Wextê cumhurîyetê Tirkîya di serehewanayîşê bavik, ´eşîr û axayanê kurdan

1. Serehewanayîşê Nasturî (1924- Hakkari).

1. Serehewanayîşê Şeyh Sait (1925- Bingöl-Muş-Diyarbakır).

1. Serehewanayîşê Seit Taha û Seit Abdullah (1925-Şemdinli).

1. Serehewanayîşê Reşkotan û Reman (1925- Diyarbakır).

1. Serehewanayîşê Jilyan (1926- Siirt).

1. Serehewanayîşê Yakup Axa û gedanê jê (1926 Eruh - Pervani).

1. Serehewanayîşê der dorê Sîîrt (1926).

1. Serehewanayîşê Haco (1926- Nusaybin).

1. Serehewanayîşê Agirî yo yewin (1926).

1. Serehewanayîşê Koçuşağı (1926- Silvan).

1. Serehewanayîşê Hakkari- Beytüşşebab (1926).

1. Serehewanayîşê Mutkî (1927- Bitlis).

1. Serehewanayîşê Biçar (1927- Silvan).

1. Serehewanayîşê Resul Axa yo Zîlanij (1929- Eruh).

1. Serehewanayîşê Zeylan (1930- Van).

1. Serehewanayîşê Ali Can Tutakij (1930- Tutak-Bulanık-Hınıs).

1. Serehewanayîşê Oramar (1930- Van).

1. Serehewanayîşê Agirî yo didin (1930).

1. Serehewanayîşê ´eşîra Buban (1934- Bitlis).

1. Serehewanayîşê Abdurrahman (1935-Siirt).

1. Serehewanayîşê Abdulkuddüs (1935-Siirt).

1. Serehewanayîşê Sason (1935-Siirt).

1. Serehewanayîşê Dersim (1937-Tunceli).

1. 22.1.1946 – 15.12.1946 di bi sereketaya Qazî Muhammed di îlankerdana cumhurrîyetê Muhabat (Rojhilatê Kurdistanî).

1. 15.8.1984 di bi serekeya Agît Korkmaz di gerîlayanê PKK dest bi şerê çekdarî kerdo, hema zî berdewamo.

1. 4.7.1992 di îlankerdena parlementoya herema başûrê Kurdistanî.

1. 19.7.2012 di bi felsefê Abdullah Öcalan çerçewa konfederalîzma demokratîk di îlankerdena şoreşa Rojava(Surîye).
   

Dîrok di wext wext tahda û zulmê dagirkeran ra tek tûk ´eşîran û bavikanê kurdan cayan û waranê xwi ra bar kerdo şîyê tewir tewir mentîqanê Kurdistanî di ban û sitarî viraştê tede sitirîyayê. Feqet ´eşîr û bavikê kurdan ti wext hemin têreyda ca û warê xwi terk nêkerdo, ´erdnîgareya Kurdistanî temamî veng nêkerda, nêşîyê yewna welat di bi ca nêbîyê. Kurdî bindê zext, zilim û taahda dagirkeran di bi serran ´erdnîgareya Kurdistanî ser o jîyayê, nika zî jîyenê û jîyana xwi domnenê.

Kurdistan di hîrê qisim bavikî,´eşîrî, axay û mîrî estê

1. Bavikî,´eşîrî, axay û mîrê kurdan yê xahînî û xwi urotox
   

Enê bavikî ´eşîrî, axay û mîrî, her çiqas jîyana xwi ya rojane di bi ziwanê kurdî qalî bikê û bi ´edet û çanda kurdayetî bijê zî, bi şexis û bi mezgê xwi, şexsîyet û mezgê dagirkerano, dîroka keyen û ya newe di tim dagirkeranê Kurdistanî heti ca giroto, xayînî bi mileta kurdan kerda.

Mînak, Împaratorê Osmanî semedo ki Împaratoreya xwi hemet û berdewam biko, bi namê kurk û mor, Kurdistan di selehat dabi enê bavikan, ´eşîrîran, axayan û mîranê kurdan yê ki paştî dayox û girdayey împaratorê Osmanîyan bî. Enê bavikî, mîrî, axay û ´eşîrî yê ki kurd bî, semedê menfe´etê xwi yo şexsî, berjewendîya netewa Kurdistanî binlig kerdo, Împaratorê Osmanîyan heti ca giroto, alayanê Hemîdan di heze seresker wezîfedarey kerda, paştî daya dagirkeran, wext wext dagirkeran reyda dawo bi bavikan û ´eşîranê kurdan yê welatheskerdox û welatparêzî yê ki semedê azadî û serxwebîyayena Kurdistanî şer kerdo.

Nika zî enê bavikî, ´eşîrî, axay û mîrê kurdan yê xayînî, qorê mentîqanê Kurdistanî di bi dewleta Tirkîya reydi hereket kenê, helwestê xwi yo îxanetkar terk nêkerdo, hema zî berdewam kenê, rolê qurucîtey giroto xwi ser, mendîqan di şarê welatparêzî û welatheskerdoxan îxbar kenê, şeran di dekuwenê vernîda eskeranê dewleta Tirkîya, bi eskeranê tirkan reyda danê şervananê azadîya Kurdisanî ro.

Bavikî,´eşîrî, axay û mîrê kurdan yê welatheskerdoxî û welatperwerî

Enê bavik, ´eşîrî û axayê kurdan yê welatparêz û welatheskerdoxî, him wextê Împaratorê Osmanî di û him zî wextê Cumhurîyetî ya dewleta Tirkîya di, berjewendîyê xwi yo şexsî binpay kerdo, bi yew fedekarey û canfedayêya bê hempa, polîtîka rêveberanê dagirkeran ya asîmlasîyon û nijatperest qebûl nêkerda, wext wext, xwi bi rêxistin kerdo, bindê şertanê here giranan di, gor îmkananê ay wextî, bi namê bavikan û ´eşîranê xwi, semedê azadîya Kurdistanî, Împaratoreya Osmanî ver o têkoşîn daya, serkêşêya serehewonayîşan kerda, şer kerdo, bi hinzaran şehîdî û birîndarî dayê, çog nêronawo, dagirkerey qebûl nêkerda. 

3. Semedê berjewendîyê xwi yo şexsî bavik û´eşîrê kurdan yê ki xwi danê nohet dohet.
   

Enê bavik, ´eşîr û şexsîyetê teka kesî, her çiqas jîyana xwi ya rojane di gor çanda kurdayetî bîjîyê zî, zanebîyayena netawa Kurdistanî ra heze ki bêxeberbê, semedê berjewendîyê xwi yo şêxsî, rolo qurnazey kay kenê, bi ´erz û ´eyalanê xwi ya têkoşîna azadîya Kurdistanî ra dûrî vindenê, jîyana xwi ya şexsî domnenê. Enê bavik ´eşîr û axa yê kurdan yê qurnazî, ki dijmin beno quwet xwi danê hetê dijminî, dijminê heti ca gênê, ki dijmin zayîf kuweno, xwi nizdîyê têkoşîna azadîya Kurdistanî kenê.

Dîrok di sernêkewtişê serehewonayîşanê kurdan kes şêno bi çend nimûnan îzah biko

1. Heme çeher parçanê Kurdistanî di dagirkeran vero wexta ki kes dîroka serehewonayîşanê bavik, ´eşîr û axan yê welatperwer û welatheskerdoxan waneno, rind veyneno ki heme çeher parçanê Kurdistanî di sebebê sernêkewtişê serehewonayîşan, bi hêz û quwetbîyayena dagirkeran ra nîyo, bi dest û gafleteya bavikan, ´eşîran û axayanê kurdan yê xayînan´o ki tewir tewir mentîqanê Kurdistanî di qorin sîxorey kerda, qorin paştî daya dagirkeran, qorin zî dagirkeran reyda pey ra dawo serehewonayîşan ro û bîyê sebebê sernêkewtişê serehewonayîşanê Kurdistanî.

2. Heme çeher parçê Kurdistanî di serekê ´eşîr, bavik û axayanê kurdan yê qorê mentîqan, berjewndîyê bavik û ´eşîranê xwi, berjewendîyê netewa Kurdistanî serra veynawo, serehewanayîşan di ca nêgiroto, bêteref mendê, paştî nêdaya û beşdarê serehewanayîşan nêbîyê. Eno sebep ra serehewonayîşî temamê Kurdistanî ro vila nêbîyê. Serehewonayîşî lokal mendê. ´Emrê serehewanayîşan derg nêbîyo, ya serrê ki, ya zî dî-rê serrî domîya wo, dim ra dagirkeran bi qetlîyaman enê serehewonayîşî tefênayê.

3. Heme çeher parçê Kurdistanî di serekê bavikan ´eşîran, û parîtîyanê kurdan yê welatheskerdox û welatperwerî serehewonayîşan di semedê çaresereya azadîya Kurdistanî wext wext ki destê xwi yo aşîtane, durist, bi zerda pank, saf û dostane dergê dagirkeranê Kurdistanî kerdo, bê ki yewna milet ra kesanê aştîwaştoxan dekê nabênê xwi û dagirkeran, bawerîya xwi bi vatişanê rêveberanê dagirkeran arda, tenê bi serê xwi ya dagirkeran reyda roniştê. Dagirkeran bi dek û dolaban nêtê serek ´eşîran, bavikan, axayan û partîyanê kurdan yê welatperwerî û welatheskerdoxan yo durist û sadiq, bi şiklê do gemar û qirêj xirab bi kar ardo, serekê serehewonayîşanê Kurdistanî ya qetil kerdê, ya tepiştê dekerdê zîndanan, dim ra zî dardi kerdê.

   Dîrok di kurdî heme çeher parçanê Kurdistaînî di dagirkeran ver o serehewonayîşan di sernêkewtê, feqet ti wext kurdan çog nêronawo, bi îmkan û derfetanê zaf tayan xwi vero dawo, şer kerdo. Bi taybet bakurê Kurdistanî di serehewanayîşê Koçgirî, Sêx Seîd, Agirî, Dersim ra pey têkoşîna azadîya Kurdistanî miyanê kurdan yew bêvengey jîyaynê. Ena bêvengey tam çewres serri domna. Semedê têkoşîna azadîya Kurdistanî pel tênêşîyaynê. Ena bêvengey hatanî serra 1970 berdewom kerd. Sarra 1970 ra pey Kurdistan di dest bide bi, partî, rêxistinî û keseyatê şoreşgerî dekewtî mîyanê hewldananê têkoşîna azadîya Kurdistanî. Enê hewldanî hetanî serra 1980 berdewam bî. Serra 1980 bi hameyîşê cunta faşîst ya 12 eylul di zafê partî û rêxistinê kurdan cêserra kewtî vila bî. Dagirkeranê Kurdistanî vero têkoşîna ki Partîya Karkeranê Kurdistanî (PKK) serra 15.8.1984 di bi şerê çekdarî yo ki semedê azadîya şarê Kurdistanî dest bide kerdo, kes şêno bi kêfweşî û sere berzey bîyaro ziwan, raya ´ewilî yo ki heme çeher parçanê Kurdistanî ra bi hinzaran lajan û keynanê kurdan bi şiklo zana û modern tede ca giroto, têkoşîn seranserê Kurdistanî ro vila bîya. Têkoşîn mîyanê şarê heme çeher parçanê di bîyê hêvîya serkewtişê azadîya şarê Kurdistanî. Dagirkeranê Kurdistanî vero dîrok di raya ´ewilîyo ki semedê azadîya şarê Kurdistanî vengê têkoşîna şervananê gerîlayanê Kurdistanî hindi hera cîhan ro vila bîyo, paştîya şarê miletanê cûr bi cûran girota, tewir tewir welatanê cîhanî ra bi sedan şoreşgerê enternasîyonalîstî tede beşdar bîyê, tira tay zî şehîd bîyê. Têkoşîna ki enkay esta û hema berdewama, gor serehevonayîşê ki serekê bavik, ´eşîr axay û partîyê Kurdistanî yê ki dîroka kehen di viraştbî, hina rêk û pêka, lokal nîya, heme çeher parçanê Kurdistanî di bi hinzaran şehîdî, bi hinzaran birîndaran seranserê Kurdistanî ro vila bîya, zêdeyê 37 serrî yo bênabê(bênavber) domîyena û hema zî berdewama.  Devam ediyor.