AFGANİSTAN GERÇEĞİ

ABD 11 Eylül saldırısı ile Afganistan'a Bin Ladin ve aynı anlayışta olan aşırı radikal İslamcıların iktidar olmaması için girdi, laik bir hükümet kurdurttu fakat Afganlar henüz demokrat olabilecek bir bilinç düzeyinde değil.

ABD Afganistan'da yenilmedi, hele askeri olarak hiç yenilmedi. Dışardan giden bir güç olarak askeri hakimiyeti sağlamıştı fakat çok pahallıya mal oluyordu. Karanlıklarda olan Afganistan'ı aydınlatmak için dışardan bir desteğin olması iyi olsada ancak iç dinamiklerle mümkün olabilir.

1-Taliban, ÖĞRENCİLER demek. Afganistan'ın kalabalık etnik grubu Peştunlardan oluşuyor. İdeolojik-şeriatçı yapısı yurtseverliğinin çok önünde ve kendilerini "Afganistan İslam Emirliği" olarak tanımlar. Yönetimde oldukları 1996-2001 arası kız çocuklarının eğitim görmesi yasaktı

2-1994 yılında Ömer Ahund liderliğinde 50 medrese öğrencisiyle kuruldu ve Sovyet işgaline karşı savaşarak güçlendi.

Gelenekçi ve şeriatçı yapıya sahip Afgan toplumu sosyolojisine uygun olduğundan ötürü hızla büyüdü. İslamcılık ve işgale karşı argümanıyla bir doktrine kavuştu.

3-Sovyetlere karşı savaş ve patlak veren iç savaşlar ülkeyi gittikçe bir cehenneme dönüştürdü, dünyadaki ilişkilerden ve gelişmelerden kopardı, toplumsal çelişkiler ve düşmanlık derinleşti ve gerçek anlamda ulus olarak çağda demokratik hukuk devleti olabilmeden çok daha uzaklaştı.

4-Taliban'a Pakistanlı Peştun Mevlana Samiul liderliğindeki Darul Ulum medresesi öğrencilerinin katılımıyla çok daha güçlenerek savaşçı sayısı onbinleri buldu ve zaten kuruluşundan itibaren en büyük maddi ve askeri destekçisi Pakistan istihbarat teşkilatı (ISI) idi.

5-Taliban sempati toplamak için önceleri yumuşak bir görüntü veriyordu Kabil ele geçince çok katı kurallar uyguladı. Eski yönetimden ele geçirdiklerini idam etti kurşuna dizi.

Şeriat yürürlüğe girdi. Hanefi mezhebi ön planda tutuldu, davranış ve yaşam biçimlerine müdahale başladı.

6-Yaşamın tüm sosyal alanlarından soyutlanan kadınların çalışması, kız çocuklarının okula gitmesi yasaklandı.

Kadınlara gözleri dışında tamamen örtünme,erkeklere ise sakal takke zorunluluğu getirildi.

Sakal kesmenin cezası 6 ay hapis cezası, yüzü görülen kadınlara kırbaç cezası.

7-Afganistan'da gavur şeytan icadı diye TV yayınları, foto ve her türlü görsel yayın ve müzik yasaklandı.

Erkeklere camide 5 vakit namaz zorunluluğu getirildi. Maruf görevlileri camilerde yoklama başlattı, gelmeyenlere cezalar,süreleri bilmeyenlere aleni kırbaç cezaları verildi.

8-Bütün bilimsel okullar medreseye dönüştürülüp ders kitaplarındaki görseller yok edildi. 3'üncü sınıftan itibaren tüm öğrencilere sarık sarma mecburiyeti getirildi.

Ele geçirilen tüm bilgisayarlar TV ler imha edildi.

9-İslam devletine karşı gelenler' hain ilan edilerek idam edildi. Farklı mücahit gruplara ait olanlar fesat hükmü ile idam edildi ve çeşitli sebeplerle eli kesilenler hayli fazla.

İdam, el kesme cezaları cuma namazlarından sonra uygulandı ve ibretlik olsun diye halka izlettirildi.

10-Kesilen eller önce köpeklere verildi, sonra şehrin merkezinde sergilenme uygulamasına geçildi.

Resmi kurumlarda Peştu dili mecbur edildi.

Toplu taşıma araçlarındaki arabanın içine bakan aynalar, kadınlara bakılabileceği gerekçesiyle kaldırıldı.

11-ABD'nin Afganistan'daki askeri güçlerini çekme kararı almasından cesaret alan Taliban, kuzeydeki bazı kentleri ele geçirdi. Kunduz'un düşüşü ilerleyişi hızlandırdı. Tacikistan sınırına yakın şehirler en stratejik bölgeler olarak ele geçti, buralar ticaret merkezleridir.

12-ABD'nin geri çekilme kararından aylar önce Taliban ile gizli bir antlaşmaya gittiği, Taliban'ın muhaliflere, demokratlara, hükümet yetkililerine karşı şiddeti kullanmayacağı sözünü aldığı fakat Taliban'nın bunların hiç birisine uymadığı söyleniyor.

13-Nisan'da Biden, birliklerini 11 Eylül'e kadar geri çekeceğini duyurdu. ABD yabancı bir ülke 20 yıl süren savaş boyunca 4 başkan değişti. Savaş boyunca 2 bin 400 civarında Amerikan askeri hayatını kaybetti ve çok masraf yaptı fakat halkta beklenilen demokrasi bilinci gelişmedi.

14-Biden,ABD'nin Afganistan'ı istikrarlı bir demokrasiye dönüştüremeyeceğini,Afgan sosyolojisinin demokrasiye henüz uygun olmadığını, çoğunluğunun kararına saygı duyduklarını dile getirdi. Ani geri çekilmeyi eleştirenlere "Başkalarının yurdunda ABDli ölmemeli" yanıtını verdi.

15-Ayrıca Başkan Biden, "Afganistan'da Amerikan güçlerinin varlığı süresince başkanlık yapan dördüncü kişiyim. İki Cumhuriyetçi, iki Demokrat başkan oldu. Bu sorumluluğu beşinci kişiye devretmeyeceğim." dedi.

ABD, Kabil'deki ABD Büyükelçiliğini korumak 650 askerini bırakacak.

16-Afganistan'nın demokrafik yapısı sorunludur. Birçok farklı farklı çok sayıda etniğe ev sahipliği yapıyor. Ülkede birçok farklı etnik grup, Afgan genel kimliği altında tek bir siyasi varlığa dönüştürülmek isteniyor fakat dönüştürülemiyor. Gerçek çoğulcu bir demokrasi çözüm olabilir miydi bilmiyoruz fakat bu bilinç te yok.

17-Afganistan'daki etnik fay hatları, kültürel ve dini sebebler temel çelişkileri oluşturuyor.

Ülkede etnik unsurların dağılımı şu şekilde:

Peştunlar ülkenin temel etnik unsuru olrak yüzde 42'lik bir bölümünü oluşturuyor ve Taliban ezici ağırlıkta Peştunlardan oluşuyor.

18-Afganistan'da Peştunlar daima egemen oldu. ABD'nin işgalinde birlikte hareket ettiği Kuzey İttifakı içerisinde hiç Peştun yoktu fakat ABD öncülüğünde kurulan hükümetin lideri daima Peştun nüfus içerisinden çıkarıldı.Bunun nedeni de halk tarafından meşru görülmesiydi.

19-Ülkedeki nüfusun % 4 Belluçilerden oluşuyor, İran ve Pakistan'a kadar uzanıyor.

Kandahar, Hilmend ve Nimruz illerinde varlık gösteriyor.

Hazaralar Afganistan'ın merkezinde Hazara nüfusu toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 9'unu oluşturuyor ve tamamına yakını Şii inancına mensup. Geriye, Tacikler ve Mongollar da birer etnik gurup oluşturuyor.

 -Roni Dere-